Status van de kaart: Actueel
Laatste update: 15 april 2024
Algemene beschrijving
Een wolkbrand ontstaat doordat de ladingtank van de tanker openscheurt na bijvoorbeeld een aanvaring. Hierdoor ontstaat een gat en stroomt een groot deel van het LNG in korte tijd uit. Door het grote temperatuurverschil van het LNG (-162 oC) met het water verdampt deze vloeistof snel en vormt een brandbare wolk. Deze wolk kan eenvoudig worden ontstoken waarbij het ontsteken van de gaswolk leidt tot een kortdurende vlammenzee.
Effecten
Het effect van een wolkbrand is een kortdurende vlammenzee wat zorgt voor warmtestraling. De effecten van een wolkbrand kunnen slachtoffers en schade in de omgeving veroorzaken.
Wanneer de brandbare wolk ingesloten is en ontstoken raakt kan een gaswolkexplosie ontstaan. De maximale overdruk als gevolg van een gaswolkexplosie LNG op het water is zeer beperkt (maximaal 0.1 bar). Door de zeer beperkte impact van de overdruk is dit niet verder uitgewerkt in deze scenariokaart.
Parameters effectberekening
| Modelleringssoftware | Gexcon Effects 12.1.0: Pool Evaporation; Dense Gas Dispersion; Multi Energy model. |
| Uitgangspunten: | |
| Stofnaam | Methaan |
| Stofcategorie | GF0 |
| Representatief massadebiet | 2900 kg/s [1] |
| Representatieve verdampingstijd | 70 s |
| Uitstroomopening | 1100 mm [2] |
| Omgevingstemperatuur | 9 °C |
| Watertemperatuur | 9 °C |
| Temperatuur in tank | -162 °C |
| Windrichting | West |
| Windsnelheid | 5 m/s |
| Observatiehoogte | 1,5 m |
| Blootstelling personen | 20 s |
| Resultaten | |
| Totale verdampingstijd | 13 minuten |
| Vrijgekomen massa | 206.400 kg |
Effectsfile
Download hier de effectsfile
Een “Free viewing demo” waarmee deze file kan worden ingezien is te downloaden via https://www.gexcon.com/software/effects/. Met deze gratis demo is de berekening in effects met bijbehorende grafieken in te zien en beter af te lezen. Wilt u zelf gaan rekenen met de parameters uit de berekening met effects dan heeft u een licentie en aanvullende software van Gexcon nodig.
Kans van optreden
De kans op een wolkbrand na een ongeval met een gastanker LNG wordt bepaald door de kans op een ongeval, de vaarsnelheid, de massa, de ladingfractie en de kans op ontsteking van de wolk.
Een indicatie van de kans op een scenario met uitstroom uit een groot gat onder de waterlijn wordt geschat in de orde van grootte van 1,8.10-8 p km/jaar met N-ontsteking van 0,5 [3].
Factoren die de kans van optreden beïnvloeden zijn:
- Het aantal scheepvaartbewegingen en hoeveelheid gevaarlijke stoffen over het water.
- Vaarsnelheid.
- Verhouding beroepsvaart – recreatievaart.
- Verhouding zeevaart – binnenvaart.
- Complexiteit verkeersbeeld.
- Aard en aantal recreatieve activiteiten.
- Invloed van getijdewisseling.
Effecten
Het effect van een wolkbrand is een kortdurende vlammenzee wat zorgt voor hittestralling. De effecten van een wolkbrand kunnen slachtoffers en schade in de omgeving veroorzaken. Omdat de blootstellingstijd kort is, blijven de effecten beperkt tot de omvang van de brandbare wolk. De omvang van deze wolk is afhankelijk van de inrichting van de omgeving en de weersomstandigheden.
Wanneer de brandbare wolk ingesloten is en ontstoken raakt kan een gaswolkexplosie ontstaan. De maximale overdruk als gevolg van een gaswolkexplosie LNG op het water is zeer beperkt (maximaal 0.1 bar). Door de zeer beperkte impact van de overdruk is dit niet verder uitgewerkt in deze scenariokaart.
Binnen de brandende wolk zullen alle in de buitenlucht aanwezige personen overlijden. Afhankelijk van de afstand tot het ongeval en de bescherming van bijvoorbeeld gebouwen komen mensen te overlijden (†) of raken gewond: van zeer zwaargewond (T1) tot lichtgewond (T3). Buiten de brandbare wolk worden geen slachtoffers verwacht [4].
In de tabel hieronder wordt de omvang van de brandbare wolk weergegeven voor het landelijke gebied vanwege ontbreken van obstakels op het water.
De tabel effectafstanden en gevolgen is aangevuld met de contouren van de brandbare wolk.
Weertype D5 (neutraal weer, windsnelheid 5 m/s)
Tabel effectafstanden en gevolgen
| D5 | Stedelijk gebied (meter) | Verstedelijkt gebied (meter) | Landelijk gebied (meter) | Slachtoffers buiten (%) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Lengte | Lengte | Lengte | † | T1 | T2 | T3 | ||||
| In de wolk | n.v.t. | n.v.t. | 950 | 100 | 0 | 0 | 0 | |||
| Grens brandbare wolk | n.v.t. | n.v.t. | 950 | 100 | 0 | 0 | 0 | |||
| Buiten de wolk | n.v.t. | n.v.t. | >950 | 0 | 0 | 0 | 0 | |||
Omvang brandbare wolk
Andere tabellen en afbeeldingen weersomstandigheden
Zelfredzaamheid en handelingsperspectief
Aanwezige personen zijn na het ontstaan van een wolkbrand op zichzelf en anderen aangewezen. In onderstaande afbeelding zijn mogelijke handelingsperspectieven weergegeven [6].
Mogelijk handelingsperspectief
Afhankelijk van de situatie en de inrichting van de omgeving kan het handelingsperspectief verschillen. Snel reageren is noodzakelijk.
- Voor personen buiten is het handelingsperspectief (haaks op de wind) vluchten. Vluchten tot (ruim) buiten de zichtbare wolk.
- Mochten er schuilmogelijkheden zijn, is een schuilplaats binnen gaan een goed handelingsperspectief.
- Voor personen binnen is het handelingsperspectief binnen blijven en schuilen achter een muur. Het sluiten van ramen en deuren kan soms (dichtbij de bron) helpen (ramen en deuren wijd open zetten is zeer onverstandig).
Randvoorwaarden
De onderstaande aspecten zijn mede bepalend voor de mogelijkheden op het gebied van zelfredzaamheid. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar.
Het verloop van het ongevalsscenario:
- De snelheid waarmee het scenario wolkbrand zich voltrekt is afhankelijk van het ontstekingsmoment.
- Na ontsteking zijn direct de effecten merkbaar en duurt de wolkbrand slechts enkele seconden.
Herkenbaarheid van het scenario:
- Een wolkbrand is door zijn warmtestraling direct waarneembaar door aanwezigen.
- Als de wolk nog niet ontstoken is, is het mogelijke gevaar van een wolkbrand voor onwetenden niet direct herkenbaar. De wolk is wel herkenbaar aan de witte condensatie.
Mate van bewustzijn van de gevaren:
- Weten dat er een ongeval is met een LNG schip.
- Weten wat de gevaren zijn van LNG.
- Weten wat je moet doen in geval van een (dreigende) wolkbrand.
Gesteldheid van personen:
- Fysieke gesteldheid.
- Geestelijke gesteldheid.
Aanwezige voorzieningen:
- Mogelijkheden om haaks op de wind te vluchten.
- Mogelijkheden om te schuilen.
Optreden multidisciplinaire hulpverlening
Brandweerzorg
De wolkbrand is van korte duur. De hulpverlening komt ter plaatse nadat de wolkbrand is geweest. Daardoor ligt bij dit scenario de nadruk op redden/evacueren, uitbreiding voorkomen en blussen van secundaire branden.
In onderstaande informatie is beschreven welke processen op gang komen en welke aspecten relevant zijn.
Relevante brandweerprocessen
Bron- en emissiebestrijding
- Bepalen van het bron- en effectgebied.
- Voorkomen van uitbreiding en beperken van effecten door middel van het afschermen van de omgeving.
- Stabiliseren van het incident en ontstane branden in de omgeving blussen.
- Waarschuwen bevolking [7].
Redding
- Redden en verlenen van eerste hulp aan slachtoffers (zie slachtoffers).
Relevante aspecten
- Aanwezigheid van een actueel IBP van het watergebied [8].
- Afstemming van de onderlinge organisatie- en communicatiestructuren van de betrokken partijen.
- Voorbereiding op samenwerking met betrokken partijen en passende(grootschalige) slagkracht brandweer (zie capaciteit).
- Opkomsttijd van de brandweer (zie opkomst/inzettijd).
- Effectieve (grootschalige) bluswatervoorziening (zie bluswatervoorzieningen).
- Beschikbaarheid alarmeringssysteem om aanwezigen in het effectgebied te waarschuwen.
- Toegankelijkheid aanlandingsplaats in directe omgeving van incident.
Capaciteit [9]
- Benodigde omvang slagkracht is afhankelijk van de omgeving. Bij dit incident is uitgegaan van verstedelijkt gebied [10].
- Houdt rekening met de inzet van een peloton (4 tankautospuiten) voor redding/evacuatie en hulpverlening aan slachtoffers via vaartuigen in samenwerking met andere organisaties.
Opkomst/inzettijd [11]
Schematische weergave incident verloop bij grootschalige incidenten
Zorgnormen incidentbestrijding op het water [12]
| 30 minuten | – Norm opkomsttijd eerste peloton [13] .De start van de hulpverlening van 1-4 tankautospuiten wordt vastgesteld via het dekkingsplan. – SAR 5 personen (KNRM). – 6 l/m²/min oppervlakte schip (verhoogde gebiedsnorm) [14] |
| 45 minuten | – 1 mobiele pomp en/of – 1 equivalent autospuit 2000 l/min – 2 vaartuigen met 45.000l/min (zeegaande schepen) |
| 120-240 minuten | – 2 vaartuigen met 45.000 l/min – SAR 25-200 personen (KNRM verhoogde gebiedsnorm) |
Bluswatervoorziening
- Vanwege de nabijheid van water is de aanname dat voldoende secundaire bluswaterbronnen voorhanden is ten behoeve van koeling/blussing.
- Benodigde capaciteit is 6 l/m²/min [14]
Indicatie bepaling capaciteit slachtoffers [15]
- In de hectische fase wordt uitgegaan van de zelfredzaamheid op het schip. Daarnaast komt de redding op gang via de schepen in de directe omgeving. De prioriteit zal uitgaan naar het redden en helpen vervoeren van slachtoffers naar het gewondennest van de ambulance.
- Een indicatiebepaling van het aantal personen op een specifieke locatie op de wal is mogelijk via het invoeren van de effectafstanden in Bag populatieservice.
Geneeskundige zorg
De geneeskundige hulpverlening start met de processen
Spoedeisende Medische Hulpverlening [16]
- Triage.
- Inrichten van een gewondennest en behandelen van slachtoffers.
- Vervoeren/Verwijzen naar ziekenhuizen.
Publieke gezondheidszorg
- De beoordeling van en maatregelen tegen schadelijke invloeden op de gezondheid via (drink)water (gebiedsafhankelijk).
- Onderzoek individueel.
Psychosociale Hulpverlening
- Signaleren getroffenen.
- Verwijzen getroffenen.
Relevante aspecten
- Operationele voorbereiding op het vervoer en behandelen van slachtoffers met ernstige brandwonden.
- Mogelijkheid om te kunnen keren/vertrekken voor ambulances op de aanlandingsplaats.
- Veilige werklocatie voor de GHOR.
- Aantal slachtoffers, type slachtoffers en type letsel. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar.
Aantal slachtoffers
| <10 | In beginsel zijn voldoende middelen op de ambulances aanwezig. Voor specialistische hulpverlening aan kinderen zijn minder hulpmiddelen aanwezig waardoor middelen snel zijn uitgeput. |
| >10 | – Het LPCGBI treedt in werking [17]. – De leidraad GGB kan in werking worden gesteld. [18] |
| >250 | De grens wordt bereikt van het aantal slachtoffers dat kan worden vervoerd. Uitgegaan wordt van 250 slachtoffers waarvan 25 T1, 75 T2 en 150 T3. [19] |
Type slachtoffers
- Aandachtspunt is operationele voorbereiding op het behandelen van kinderen met ernstige brandwonden (locatiespecifiek). Dit vereist een aangepast gewondenspreidingsplan. [20]
- Aandachtspunt is hulp aan verminderd zelfredzame personen (zorginstellingen).
Type letsel
- Door warmtestraling ontstaan uitwendige brandwonden. Bij inademing van hete gassen ontstaat inhalatietrauma.
- Stabilisatie van brandwondenslachtoffers is mogelijk in elk level 1 ziekenhuis [21]. Specialistische behandeling van brandwonden kan in een beperkt aantal centra in Nederland plaatsvinden [22].
- Extra aandacht bij de operationele voorbereiding is noodzakelijk bij verhoogde kans op slachtoffers uit de groep van ouderen en kinderen.
- Een langdurig traject van nazorg restletsel en psychotrauma [23] is te verwachten.
Water- en zeevaartzorg
Search and Resue (SAR)
- Via de inzet van Search and Rescue (SAR) krijgen slachtoffers toegang tot de geneeskundige hulpverlening.
Nautisch verkeersmanagement
- Het regelen van het verkeer is een wettelijke taak van de politie en nautisch beheerder.
Beheer waterkwaliteit
- Het zorg dragen voor de kwaliteit van het water.
Beheer waterkwantiteit en waterkeringen
- Activiteiten die verricht worden in het kader van waterkwantiteitsbeheer zijn de zorg met betrekking tot hoogwater/ overstromingen, laagwater en ijsbezwaar (in de zin van waterkwantiteit: ijsdammen en stuwing).
Optreden politie
De politie start met de processen
Afzetten en afschermen
- Afzetten effectgebied.
- Creëren veilige werkomgeving voor hulpdiensten.
- Ontruimen van het effectgebied of aanwezige personen in het effectgebied laten schuilen.
Mobiliteit
- Indien nodig begeleidend transport overige hulpverleners als de verkeerssituatie daarom vraagt.
- Opstellen mobiliteitsplan.
- Indien mogelijk informeren van bewoners en/of andere aanwezigen in het gebied.
Indien relevant
- Handhaven openbare orde.
- Strafrechtelijke handhaving.
Relevante aspecten bij het optreden van de politie
- De politie heeft geen beschermende kleding of ademlucht om op te kunnen treden en kunnen daarom niet opereren in blootgesteld gebied.
- Operationele voorbereiding op het afzetten van een groot effectgebied.
- Voldoende mensen en middelen om het effectgebied te kunnen evacueren en af te kunnen zetten.
Optreden gemeente (hulpverlening)
Mogelijke taken
Gemeente
- Opvang en verzorging van personen uit het effectgebied.
- Voorlichting/communicatie over het ongeval.
- Registreren van slachtoffers.
Randvoorwaarden
Gemeente
- Operationele voorbereiding op het opvangen en verzorgen van personen uit het effectgebied.
- Voldoende locaties en personeel voor de opvang en verzorging van personen uit het effectgebied.
- Operationeel voorlichting- en communicatieplan.
Maatregelen
Kansbeperkend
| Maatregel | Werking van de maatregel |
| Wegnemen van de risicobron | Het wegnemen van de risicobron neemt de kans op het scenario weg. |
| Begrenzen van de doorzet | Minder vervoersbewegingen betekent een vermindering van het aantal keer dat het scenario zich voor kan doen en dus neemt de kans op het scenario af. |
Effect en gevolgbeperkend
| Maatregel | Werking van de maatregel |
| Afstand houden tot activiteit met gevaarlijke stoffen | Dichtbij de plaats van het scenario zijn de effecten het meest merkbaar. De warmtestraling neemt af naarmate de afstand toeneemt. |
| Verdeling typen gebouwen | Door rekening te houden met het type bebouwing kan het aantal mogelijke slachtoffers bij het scenario worden beperkt. Dat kan bijvoorbeeld door het zodanig verdelen van gebouwen in een gebied dat de meer kwetsbare gebouwen worden beschermd door minder kwetsbare gebouwen. |
| Venstertijden | Door gebruik te maken van venstertijden voor verlading worden de risicovolle en kwetsbare activiteiten gescheiden. |
| Bouwwerken als afscherming | Ook door middel van bouwwerken, zoals gebouwen of tunnels, kan schaduwwerking gerealiseerd worden. Een gebouw tussen de activiteit met gevaarlijke stoffen en kwetsbare objecten/vluchtroutes kan dienen als afscherming. Eerstelijns bebouwing kan een deel van de kracht van de explosie breken. |
| Objecten loodrecht op de bron plaatsen | Door objecten loodrecht op de risicobron te plaatsen, met de kortste zijde aan de kant van de risicobron, wordt het grootste deel van de gevels beschermd tegen de frontale effecten van een drukgolf. |
| Obstakelvrije ruimte tussen bron en bebouwing | Een obstakelvrije ruimte tussen de risicobron en de risico-ontvanger beperkt rondvliegend puin bij een explosie. |
| Toepassen van brandwerend metselwerk | De keuze van het metselwerk bepaalt de brandwerendheid van de gevel. |
| Gebruik maken van minerale wolisolatie | Minerale wolisolatie is onbrandbaar. |
| Toepassen van brand- en hittewerende beglazing | Brand- en hittewerende beglazing bestaat uit gelaagd glas, samengesteld uit twee of meer lagen blank floatglas en één of meer speciale opschuimende tussenlagen. In geval van brand vormen deze tussenlagen een beschermend schild. |
| Toepassen van explosiewerend glas | Explosiewerende gelaagde veiligheidsbeglazingen blijven op hun plaats in de sponning na een schokgolf als gevolg van een explosie van buitenaf. |
| Gebruik maken van houten en stalen kozijnen | Houten en stalen kozijnen zijn getest voor een brandwerende toepassing. Kunststof kozijnen (zonder stalen vulling) zijn niet brandwerend. |
| Scherfwerking beperken | Materialen gebruiken die mensen beschermen tegen scherfwerking, zoals daktegels ipv grind. |
| Dikke gevel | Een dikkere gevel kan bescherming bieden tegen een explosie. Het bedekken van de muur met cortenstaal kan een gevel ook explosiebestendig maken. |
| Stevige wanden | Wanden voorzien van blastproof wallpaper kunnen het risico op verwondingen door rondvliegend puin beperken. |
| Toepassen van een gesprinkelde buitengevel | Bij een gesprinkelde buitengevel wordt water automatisch over de gevel gespoten in geval van een calamiteit. |
| Hoogteverschillen creëren en benutten | Door hoogteverschillen in de omgeving te creëren of te benutten kan schaduwwerking gerealiseerd worden om mensen meer tijd te bieden om te vluchten naar veiligere plekken. Hoogteverschillen kunnen bijvoorbeeld gecreëerd worden door het aanbrengen van een wal of scherm. |
| Aarden wal aanbrengen | Door een aarden wal aan te brengen tussen de risicobron en de risico-ontvanger wordt de risico-ontvanger bij een explosie afgeschermd van rondvliegende scherven/puin en de drukgolf wordt afgebogen. |
Bevordering van de zelfredzaamheid
| Maatregel | Werking van de maatregel |
| Duidelijke vluchtroutes aanbrengen | Door duidelijke vluchtroutes aan te brengen kunnen mensen het gebied gemakkelijker verlaten. |
| Risicocommunicatie | Door te communiceren over de mogelijke scenario’s in een gebied en het beste handelingsperspectief worden mensen zich meer bewust van wat ze moeten doen bij het scenario. |
| Galerij / trappenhuis aan de schaduwzijde van een gebouw plaatsen | Door de galerij/trappenhuis aan de schaduwzijde van een gebouw te realiseren, vormt het gebouw zelf een bescherming tegen de warmtestraling. |
| Onderhouden schuilplaatsen en vluchtwegen | Onderhoud van schuilplaatsen en vluchtwegen is belangrijk, zodat ten alle tijden van een ongeval de schuil- en vluchtmogelijkheden bereikbaar en inzetbaar zijn. |
| Verzamelplaatsen bepalen en geschikt maken voor een wolkbrand/gaswolkexplosie | De verzamelplaats dient dan als een schuilplaats als mensen binnen in het gebouw niet meer voldoende beschermt zijn tegen het scenario. |
| De (bedrijfs)noodplannen oefenen op een wolkbrand/gaswolkexplosie | Door te oefenen met het wolkbrand-gaswolkexplosie-scenario in de (bedrijfs)noodplannen weten de werknemers wat ze moeten doen in het geval van een echte calamiteit. |
Bevordering van de hulpverlening
| Maatregel | Werking van de maatregel |
| Werkende communicatiemiddelen | Tijdens een ongeval met gevaarlijke stoffen vindt veel van de communicatie plaatst via radio, internet en telefoon. Het is hierbij van belang dat zendmasten op afstand van de activiteiten met gevaarlijke stoffen staan, zodat deze ook tijdens een ongeval werken. |
| Waarschuwingsmiddelen | Voor een snelle en effectieve waarschuwing tijdens een ongeval met gevaarlijke stoffen is het van belang dat een waarschuwingssysteem de mensen in het effectgebied kan bereiken. |
| Afstemming hulpdiensten | Het handelingsperspectief dat aan mensen wordt geboden ten tijden van een ongeval met gevaarlijke stoffen moet worden afgestemd met de inzet van hulpdiensten, zodat de inzet van de hulpdiensten kan aansluiten bij dit handelingsperspectief. |
| Bluswater | Voor een adequate hulpverlening van de brandweer is het van belang dat voldoende bluswater aanwezig is bij de activiteit met gevaarlijke stoffen. Door de waterbron onderdeel te laten zijn van een doorlopend watersysteem, wordt het water steeds aangevuld. |
Voetnoeten
- Deze snelle (korte duur) verdamping wordt intern gemodelleerd als een instantane verdamping.
- Protocol vaarwegen met meer dan 10 % zeevaart, pagina 29
- DNV rapport voor RWS; Protocol zee- en binnenvaart op vaarwegen met meer dan 10% zeevaart p77 en tabel 36, p57 voor ontsteking; DNV EP033945-1 Rev.1, 2011-10-31
- Bij de slachtofferberekening is uitgegaan van onbeschermde personen.
- In Effects respectievelijk: city centre, cultivated land en open flat terrain
- In deze beschrijving wordt uitgegaan een wolkbrand. Mocht de wolk nog niet zijn ontstoken is er tijd voor het handelingsperspectief. Wanneer de wolk is ontbrand is er geen handelingsperspectief.
- Goed werkend internet en mobiele telefonie, buurten ten behoeve van zelfredzaamheid, risicocommunicatieplan
- Handboek incidentbestrijding op het water fig. 35 p.137
- Verlies van capaciteit, die nodig voor gelijktijdige redding of eerste hulp aan slachtoffers is buitenbeschouwing gelaten, doordat deze situationeel is.
- Bij buitengebied is geen afscherming naar omliggende gebouwen nodig
- Visie Grootschalig Brandweer Optreden 2012-2016 en Doorontwikkeling Grootschalig Brandweer Optreden(GBO) september 2018 visie 2.0
- Handboek Incidentbestrijding op het water, basisnorm figuur 28&3, p.125 Afhankelijk van risicobeeld is er een verhoogde gebiedsnorm
- Norm inzetbaarheid eerste basispeloton (alle 4 tankautospuiten) is 30 minuten doorontwikkeling Grootschalig Brandweeroptreden p20
- Handboek Incidentbestrijding op het water p125 basisnormen en verhoogde gebiedsnormen
- Visie Grootschalig Brandweer Optreden 2012-2016 en Doorontwikkeling Grootschalig Brandweer Optreden(GBO) september 2018 visie 2.0
- De Nederlandse slachtofferregistratiekaart p.3. oktober 2006
- LPCGBI p.1 september 2013
- Leidraad GGB p.12 december 2015
- Leidraad GGB p.10 december 2015
- Voor kinderen is ander materiaal benodigd. Ouders en kinderen worden bij voorkeur bij elkaar geplaatst. Dit is een complexe factor in het gewondenspreidingsplan
- Landelijk netwerk acute zorg www.lnaz.nl
- Beverwijk, Rotterdam, Groningen
- Casus ” Het Hemeltje” Volendam