Status van de kaart: Actueel
Laatste update: 21 augustus 2018
Algemene beschrijving
Een plas ontstaat doordat de afsluiter van de tank van de tankwagen afbreekt na bijvoorbeeld een botsing. Hierdoor stroomt een groot deel van de vloeibare zwaveltrioxide in korte tijd uit. De zwaveltrioxide verspreidt zich over de grond, dampt uit en vormt een giftige wolk. De wolk verspreidt zich snel met de wind mee.
Zwaveltrioxide kan door afkoeling (tijdens verdamping, aanraking met droge koude grond) het stolpunt vrij snel bereiken, waarna de verdamping snel verminderd. Echter door contact met water (op de grond) ontstaat een heftige reactie waarbij veel warmte vrijkomt. Hierdoor wordt de temperatuurdaling tegengegaan en blijft de zwaveltrioxide vloeibaar. De vochtigheid van de ondergrond waarop de plas zich verspreidt heeft dus grote invloed op de mogelijke effecten. In deze scenariokaart is daarom bij de effecten zowel onderscheid gemaakt tussen weertype D5 en F1.5 als in droog- en nat wegdek. De Nederlandse ondergrond is overwegend voldoende vochtig waardoor met het meest conservatieve scenario rekening gehouden moet worden.
Effecten
Zwaveltrioxide is een kleurloze, giftige vloeistof met een enigszins naar amandel ruikende doch prikkelende geur. De stof is zeer giftig bij huid contact en inademing. Hierdoor kunnen personen in de omgeving slachtoffer worden. De omvang van de giftige wolk is afhankelijk van de inrichting van de omgeving en de weersomstandigheden.
Bij de berekeningen van de toxische effecten van dit scenario gaan we uit van zwavelzuur omdat zwaveltrioxide met vocht in de lucht of op de grond is omgezet in zwavelzuurdamp (aerosol).
Parameters effectberekening
| Modelleringssoftware | TNO Effects 10.1.4: Pool evaporation; heavy gas dispersion: toxic dose. |
| Uitgangspunten: | |
| Stofnaam | Zwaveltrioxide (probit van zwavelzuur) |
| Stofcategorie | LT2 |
| Volume | 32 m³ |
| Vullingsgraad | 93 % |
| Massa vrijgekomen | 47.000 kg |
| Type breuk | Afbreken afsluiter |
| Uitstroomdiameter | 76 mm |
| Systeemdruk | 1 bar(g) |
| Temperatuur in tank | 35 °C |
| Omgevingstemperatuur | 9 °C |
| Zonnestraling | 250 W/m2 [1] |
| Weerstabiliteitsklasse | D5 (neutraal weer, windsnelheid 5 m/s) F1,5 (stabiel weer, windsnelheid 1,5 m/s) |
| Kenmerk wegdek | Droog wegdek Nat wegdek |
| Resultaten: | |
| Representatief verdampingsdebiet | 1,5 kg/s bij D5 0,75 kg/s bij F1,5 |
| Representatieve verdampingstijd | 30 minuten |
Effectsfile
Download hier de effectsfile
Kans van optreden
De kans op een giftige wolk na een ongeval met een tankwagen zwaveltrioxide wordt bepaalt door de kans op een ongeval, de kans dat daarbij zwaveltrioxide uitstroomt en de kans op grote uitstroom. Deze kans wordt per tankwagen, per jaar, per weg-kilometer geschat op [2]:
| N ongeval | N uitstroming | N grote uitstroming | N scenario | |
| Binnen bebouwde kom | 5.9 x 10ˉ⁷ | 0.016 | 0.2 | = 1.9 x 10ˉ⁹ |
| Buiten bebouwde kom | 3.6 x 10ˉ⁷ | 0.058 | 0.2 | = 4.2 x 10ˉ⁹ |
| Autosnelweg | 8.3 x 10ˉ⁸ | 0.076 | 0.2 | = 1.3 x 10ˉ⁹ |
Factoren die de kans van optreden verkleinen zijn:
- Het aantal transportbewegingen verminderen;
- Weginrichting optimaliseren (bijvoorbeeld door het beperken van bochten, kruisingen, wegversmallingen, in-en uitvoegstroken);
- Toegestane rijsnelheid verlagen;
- Wegen met vluchtstrook.
Effecten
Zwaveltrioxide is een kleurloze, bijtende vloeistof met een prikkelende geur. De stof is zeer giftig bij huid contact en inademing.
In de onderstaande tabellen en grafieken zijn de effecten van de giftige wolk weergegeven. Afhankelijk van de afstand tot het ongeval en de omstandigheden zullen mensen overlijden (†) of raken gewond. Van zeer zwaargewond (T1) tot lichtgewond (T3). Voor een nat en een droog wegdek is voor de weertypen D5 en F1,5 het slachtofferbeeld bepaald voor personen die zich buiten bevinden. Dit is uitgewerkt voor drie ringen. In de eerste ring overlijd meer dan 95 % van de aanwezigen, in de tweede tussen de 95 en 50 % en de derde tussen de 50 en 5 %. De effectafstanden vanaf de rand van de plas voor deze ringen staan in de tabel. Aanvullend wordt in een tabel de afstand tot de interventiewaarden die de hulpverleningsdiensten gebruiken weergegeven [3].
De drie volgende geografische gebieden zijn uitgewerkt [4]:
- Stedelijk gebied (bijv. grote steden met hoge gebouwen, industriegebieden met hoge bebouwing);
- Verstedelijkt landelijk gebied (bijv. gebieden met dichte laagbouw, bossen en industriegebieden);
- Landelijk gebied (bijv. landelijke gebieden met verspreid liggende laagbouw).
De tabel effectafstanden en gevolgen is aangevuld met de onderliggende grafieken met het verloop van letaliteit (percentage doden) versus afstand en letaliteitscontouren.
- Droog wegdek Weertype D5 (neutraal weer, windsnelheid 5 m/s )
- Droog wegdek Weertype F1,5 (stabiel weer, windsnelheid 1,5 m/s )
- Nat wegdek Weertype D5 (neutraal weer, windsnelheid 5 m/s )
- Nat wegdek Weertype F1,5 (stabiel weer, windsnelheid 1,5 m/s )
Tabel effectafstanden en gevolgen voor droog wegdek weertype D5
| D5 | Stedelijk gebied | Verstedelijkt gebied | Landelijk gebied | Slachtoffers buiten (%) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Lengte (meter) | Lengte (meter) | Lengte (meter) | † | T1 | T2 | T3 | ||||
| 1e ring | 0 - 45 | 0 tot 70 | 0 tot 100 | 95 -100 | 0 - 5 | 0 -5 | 0 - 5 | |||
| Grens 1e ring: 95% letaal | 45 | 70 | 100 | 95 | 0 - 5 | 0 - 5 | 0- 5 | |||
| 2e ring | 45 tot 100 | 70 tot 130 | 100 tot 180 | 50 - 95 | 0 - 50 | 0 - 50 | 0 - 50 | |||
| Grens 2e ring: 50% letaal | 100 | 130 | 180 | 50 | 0 - 50 | 0 - 50 | 0 - 50 | |||
| 3e ring | 100 tot 195 | 130 tot 235 | 180 tot 295 | 5 - 50 | niet bepaald | niet bepaald | niet bepaald | |||
| Grens 3e ring: 5% letaal | 195 | 235 | 295 | 5 | niet bepaald | niet bepaald | niet bepaald | |||
Tabel interventiewaarden voor droog wegdek weertype D5
| D5 | Stedelijk gebied | Verstedelijkt gebied | Landelijk gebied</span |
|||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Lengte (meter) | Lengte (meter) | Lengte (meter) |
||||
| Levensbedreigende waarde (LBW) 10 minuten Concentratie 270 mg/m³ | 470 | 550 | 720 | |||
| Levensbedreigende waarde (LBW) 1 uur Concentratie 160 mg/m³ | 600 | 750 | 900 | |||
| Alarmeringsgrenswaarde (AGW) 10 minuten Concentratie 25 mg/m³ | 1750 | 2000 | 2400 | |||
| Alarmeringsgrenswaarde (AGW) 1 uur Concentratie 15 mg/m³ | 2300 | 2600 | 3100 | |||
| Voorlichtingsrichtwaarde (VRW) 10 minuten Concentratie 0.2 mg/m³ | >15 km | >15 km | >15 km | |||
| Voorlichtingsrichtwaarde (VRW) 1 uur Concentratie 0.2 mg/m³ | > 15 km | >15 km | >15 km | |||
Contouren giftige wolk zwaveltrioxide voor droog wegdek weertype D5
Grafiek letaliteit vs. afstand zwaveltrioxide voor droog wegdek weertype D5
Zelfredzaamheid en handelingsperspectief
Aanwezige personen zijn na het ontstaan van een giftige wolk op zichzelf en anderen aangewezen. In onderstaande afbeelding zijn mogelijke handelingsperspectieven weergegeven.
Mogelijk handelingsperspectief [5]
Afhankelijk van de situatie en de inrichting van de omgeving kan het handelingsperspectief verschillen [6]. Snel reageren is bevorderlijk.
- Voor personen buiten is het handelingsperspectief vluchten (een natte doek om door te ademen vermindert de blootstelling).
- Indien vluchten niet mogelijk is, is een schuilplaats binnen gaan een goed handelingsperspectief.
- Voor personen binnen is het handelingsperspectief binnen blijven en naar hoogste bouwlaag met een vlak plafond gaan [7]. Ramen en deuren sluiten en ventilatie uitzetten.
Randvoorwaarden
De onderstaande aspecten zijn mede bepalend voor de mogelijkheden op het gebied van zelfredzaamheid. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar.
Het verloop van het ongevalsscenario:
- De snelheid waarmee het scenario giftige wolk zich voltrekt is afhankelijk van de (weers)omstandigheden. Afhankelijk van de windsnelheid en windrichting zal de wolk zich verspreiden. Afhankelijk van de gatgrootte en uitstroomsnelheid kan de toevoer van de giftige wolk verschillen.
Herkenbaarheid van het scenario:
- Zwaveltrioxide is een kleurloze, rokende vloeistof met een stekende geur. Deze vormt aan de lucht witte bijtende nevels. Deze nevel en geur zullen een alarmerend effect hebben.
Mate van bewustzijn van de gevaren:
- Weten dat er een ongeval is met een tankwagen met zwaveltrioxide
- Weten wat de gevaren zijn van zwaveltrioxide
- Weten wat je moet doen in geval van een (dreigende) giftige wolk
Gesteldheid van personen:
- Fysieke gesteldheid
- Geestelijke gesteldheid
Aanwezige voorzieningen:
- Mogelijkheden om van de bron af te vluchten
- Mogelijkheden om te schuilen
Optreden multidisciplinaire hulpverlening
Brandweerzorg
Na het ontstaan van dit scenario komt de hulpverlening op gang. Bij de bestrijding van het incident ligt de nadruk op het redden, eerste hulp verlenen en transporteren van de slachtoffers naar het gewondennest. De inzet zal gericht zijn op het afschermen van de omgeving via het plaatsen van waterschermen. De plas moet worden ingedamd en bij voorkeur geneutraliseerd (met baking soda) omdat afdekken via schuim kans geeft op een explosieve reactie met water en een grote milieu impact tot gevolg heeft. Naast schuim zal ook de reactie van zwaveltrioxide met water onder vorming van zwavelzuur bepalend zijn voor de milieu impact.
In onderstaande tabellen is beschreven welke processen op gang komen en welke aspecten relevant zijn.
Relevante brandweerprocessen
Bron- en emissiebestrijding
- Bepalen van het bron- en effectgebied;
- Voorkomen van uitbreiding en beperken van effecten door middel van het afschermen van de omgeving [8];
- Stabiliseren van het incident en ontstane branden in de omgeving blussen;
- Waarschuwen bevolking.
Redding
- Redden en verlenen van eerste hulp aan slachtoffers (zie slachtoffers).
Relevante aspecten
- Repressieve voorbereiding
- Dekkend systeem om aanwezigen in het effectgebied te waarschuwen [9]
- Bereikbaarheid over twee verschillende routes vanuit twee tegengestelde windstreken [10]
- Passende(grootschalige) slagkracht brandweer (zie capaciteit).
- Beperkt inzetten van brandweereenheden in het benedenwindse gebied
- Opkomsttijd van de brandweer (zie opkomst/inzettijd) .
- Effectieve (grootschalige)bluswatervoorziening voor eventuele afscherming (zie bluswatervoorzieningen)
Capaciteit [11]
- Specialistische eenheden worden ingezet ten behoeve van het beperken van de effecten.
- Houd rekening met de inzet van specialistische eenheden zoals specialistische interventie eenheden (SIE) voor incidentbestrijding gevaarlijke stoffen(IBGS), meetplanorganisatie en een basis ontsmettingseenheid(BOE) ten behoeve van de hulpverleners.
- Benodigde omvang slagkracht is afhankelijk van de omgeving en wordt bepaald via het commando ter plaatse (COPI) voor het brongebied of het Regionaal Operationeel Team (ROT) voor het effectgebied [12].
- Houdt rekening met de inzet van een peloton (4 tankautospuiten) voor verlening van eerste hulp en transport van slachtoffers naar het gewondennest [13].
Opkomst/inzettijd [14]
| 30 minuten | · Norm opkomsttijd eerste peloton [15]. De start van de hulpverlening van 1-4 tankautospuiten wordt vastgesteld via het dekkingsplan. · Norm opkomsttijd specialistische inzetbare eenheid (SIE) IBGS · Norm opkomsttijd basis ontsmettingseenheid (BOE) · Norm opkomsttijd eerste twee meetploegen (VE) |
| 45 minuten | · Beschikbaarheid aanvullend tweede peloton met een richttijd van 8 uur inzettijd |
| 60 minuten | · Inzettijd aanvullende grootschalige watervoorziening. · Norm opkomsttijd derde en vierde meetploeg(VE) |
Bluswatervoorziening
- Het waterleidingnet met ondergrondse brandkranen (primaire bluswatervoorziening) heeft onvoldoende capaciteit.
- Voldoende openbare secundaire bluswatervoorziening is noodzakelijk ten behoeve van afscherming naar de omgeving via verdunnen van de giftige wolk met water [16].
Indicatie bepaling capaciteit slachtoffers [17]
- In de hectische fase komt via burgerhulp de redding op gang van slachtoffers. De prioriteit zal uitgaan naar het redden en helpen vervoeren van slachtoffers naar het gewondennest van de ambulance.
- Noodzakelijke opschaling/bijstand wordt bepaald op basis van inschatting aantal slachtoffers.
- Een indicatiebepaling van het aantal personen op een specifieke locatie is mogelijk via het invoeren van de effectafstanden in Bag populatieservice
Geneeskundige zorg
De geneeskundige hulpverlening start met de processen
Spoedeisende Medische Hulpverlening [18]
- Triage;
- Inrichten van een gewondennest en behandelen van slachtoffers;
- Vervoeren/Verwijzen naar ziekenhuizen.
Publieke gezondheidszorg
- De beoordeling van en maatregelen tegen schadelijke invloeden op de gezondheid via (drink)water (gebiedsafhankelijk).
- Onderzoek individueel
Psychosociale Hulpverlening
- Signaleren getroffenen
- Verwijzen getroffenen
Relevante aspecten zijn
- Operationele voorbereiding op het vervoer en behandelen van slachtoffers die in aanraking zijn gekomen met ammoniak(gas).
- Mogelijkheid om te kunnen keren/vertrekken voor ambulances op de locatie.
- Veilige werklocatie voor de GHOR.
- Aantal slachtoffers, type slachtoffers en type letsel. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar.
- Na een incident verlenen omstanders hulp . Een deel van de slachtoffers komt als zelfverwijzer op de eerste hulp. Een ontsmettingsunit aan ” de poort van het ziekenhuis” is bij gassen niet van belang [19].
Aantal slachtoffers
| <10 | In beginsel zijn voldoende middelen op de ambulances aanwezig. Voor specialistische hulpverlening aan kinderen zijn minder hulpmiddelen aanwezig waardoor middelen snel zijn uitgeput. |
| > 10 | Leidraad GGB treedt in werking [20]. |
| > 250 | De grens wordt bereikt van het aantal slachtoffers dat kan worden vervoerd [21] |
Type slachtoffers
- Nadat blootstelling heeft plaatsgevonden: blootstelling beëindigen en frisse lucht opzoeken. Aandachtspunt is operationele voorbereiding op het behandelen van kinderen. Dit vereist een aangepast gewondenspreidingsplan [22].
- Aandachtspunt is hulp aan verminderd zelfredzame personen (zorginstellingen).
- Aandachtspunt is het snel kunnen waarschuwen van de bevolking via een voorbereide NL-alert met handelingsperspectief. Dit is om blootstelling te voorkomen en kostbare tijd (en mogelijk levens te redden) te verliezen met wachten op advies van experts [23].
Type letsel
- Zwavelzuur is een irriterende stof die bij blootstelling vaak direct klachten geeft. Zwavelzuur heeft met name effect op de bovenste luchtwegen en de slijmvliezen van ogen, neus en keel. Bij blootstelling aan hogere concentraties kan ernstige zwelling van de keel en luchtwegen, en beschadiging van de slijmvliezen optreden. In zeldzame gevallen treedt direct of kort na blootstelling longoedeem op. In combinatie met vocht (bv. mistig weer of zweet) kan zwavelzuur ook huidirritatie geven. De ernst van de klachten is onder andere afhankelijk van de concentratie in de lucht en de duur van de blootstelling. Doordat deze stof direct klachten geeft, kan de GAGS op basis van deze klachten snel een inschatting maken van de ernst van de blootstelling.
- Extra aandacht bij de operationele voorbereiding is noodzakelijk bij verhoogde kans op slachtoffers uit de groep van ouderen en kinderen.
Optreden politie
De politie start met de processen
Afzetten en afschermen
- Afzetten effectgebied
- Creëren veilige werkomgeving voor hulpdiensten
- Ontruimen van het effectgebied of aanwezige personen in het effectgebied laten schuilen.
Mobiliteit
- Indien nodig begeleidend transport overige hulpverleners als de verkeerssituatie daarom vraagt
- Opstellen mobiliteitsplan.
- Indien mogelijk informeren van bewoners en/of andere aanwezigen in het gebied.
Indien relevant
- Handhaven openbare orde
- Strafrechtelijke handhaving
Relevante aspecten bij het optreden van de politie
- De politie heeft geen beschermende kleding of ademlucht om op te kunnen treden en kunnen daarom niet opereren in blootgesteld gebied.
- Operationele voorbereiding op het afzetten van een groot effectgebied.
- Voldoende mensen en middelen om het effectgebied te kunnen evacueren en af te kunnen zetten.
Optreden gemeente (Hulpverlening)
Mogelijke taken
Gemeente
- Opvang en verzorging van personen uit het effectgebied
- Voorlichting/communicatie over het ongeval
- Registreren van slachtoffers
Randvoorwaarden
Gemeente
- Operationele voorbereiding op het opvangen en verzorgen van personen uit het effectgebied
- Voldoende locaties en personeel voor de opvang en verzorging van personen uit het effectgebied
- Operationeel voorlichting- en communicatieplan.
Maatregelen
Kansbeperkend
| Maatregel | Werking van de maatregel |
| Wegnemen van de risicobron | Het wegnemen van de risicobron neemt de kans op het scenario weg. |
| Begrenzen van de doorzet | Minder vervoersbewegingen betekent een vermindering van het aantal keer dat het scenario zich voor kan doen en dus neemt de kans op het scenario af. |
Effect en gevolgbeperkend
| Maatregel | Werking van de maatregel |
| Afstand houden tot activiteit met gevaarlijke stoffen | Dicht bij de plaats van het scenario zijn de effecten het meest merkbaar. De hittestraling neemt af naarmate de afstand toeneemt. |
| Verdeling typen gebouwen | Door rekening te houden met het type bebouwing kan het aantal mogelijke slachtoffers bij het scenario worden beperkt. Dat kan bijvoorbeeld door het zodanig verdelen van gebouwen in een gebied dat de meer kwetsbare gebouwen worden beschermd door minder kwetsbare gebouwen. |
| Venstertijden | Door gebruik te maken van venstertijden voor het verladen worden de risicovolle en kwetsbare activiteiten gescheiden. |
| Obstakels toevoegen | Er kan geprobeerd worden om met obstakels de verspreiding van een gifwolk te vertragen of zodanig turbulentie te creëren dat de gifwolk mengt met de omringende lucht. |
| Rekening houden met windrichting | De overheersende windrichting in Nederland is uit het zuidwesten. Door kwetsbare functies niet in de overheersende windrichting vanaf de risicobron te plaatsen, kunnen slachtoffer mogelijk voorkomen worden. |
Bevordering van de zelfredzaamheid
| Maatregel | Werking van de maatregel |
| Duidelijke vluchtroutes aanbrengen | Door duidelijke vluchtroutes aan te brengen kunnen mensen het gebied gemakkelijker verlaten. |
| Risicocommunicatie | Door te communiceren over de mogelijke scenario’s in een gebied en het beste handelingsperspectief worden mensen zich meer bewust van wat ze moeten doen bij het scenario. |
| Onderhouden schuilplaatsen en vluchtwegen | Onderhoud van schuilplaatsen en vluchtwegen is belangrijk, zodat ten alle tijden van een ongeval de schuil- en vluchtmogelijkheden bereikbaar en inzetbaar zijn. |
| De (bedrijfs)noodplannen oefenen op een gifwolk | Door te oefenen met het gifwolkscenario in de (bedrijfs)noodplannen weten de werknemers wat ze moeten doen in het geval van een echte calamiteit. |
Bevordering van de hulpverlening
| Maatregel | Werking van de maatregel |
| Werkende communicatiemiddelen | Tijdens een ongeval met gevaarlijke stoffen vindt veel van de communicatie plaatst via radio, internet en telefoon. Het is hierbij van belang dat zendmasten op afstand van de activiteiten met gevaarlijke stoffen staan, zodat deze ook tijdens een ongeval werken. |
| Waarschuwingsmiddelen | Voor een snelle en effectieve waarschuwing tijdens een ongeval met gevaarlijke stoffen is het van belang dat een waarschuwingssysteem de mensen in het effectgebied kan bereiken. |
| Afstemming hulpdiensten | Het handelingsperspectief dat aan mensen wordt geboden ten tijden van een ongeval met gevaarlijke stoffen moet worden afgestemd met de inzet van hulpdiensten, zodat de inzet van de hulpdiensten kan aansluiten bij dit handelingsperspectief. |
Voorbeeld
De beheergroep heeft geen beeld en/of filmmateriaal gevonden van een instantane explosie bij een waterstof tube trailer. Suggesties kunnen gemaild worden naar info@nipv.nl
Voetnoten
- Handleiding risicoberekingen Bevi versie 3 blz. 46
- De kans op een ongeval met een tankwagen zoals genoemd in de HART v1.1, hfst 10, RIVM, 1 april 2015.
- Interventiewaarden worden door de hulpverleningsdiensten gebruikt om te bepalen of de bevolking moet worden gewaarschuwd interventiewaarden
- In Effects respectievelijk: city centre, cultivated land en open flat terrain
- TNO 2015, rapport Bevorderen zelfredzaamheid spoorzone Moerdijk p. 56
- Het handelingsperspectief is afhankelijk van de weerscondities en het scenario. Een instantaan vrijkomende gaswolk zal eerder langsgewaaid zijn dan een langzaam vrijkomende vloeistof (plasverdamping). En hoe harder het waait hoe sneller het ergens (binnen) is voordat de ventilatie afgesloten is.
- Bij verdiepingen met een aansluiting op een schuin dak zijn vaker kieren waardoor buitenlucht naar binnen kan lekken
- Afschermen met waterschermen is mogelijk indien sprake is van een scenario met continu lekkage en via een inzet met gaspakken de lekkage wel kan worden gedicht.
- Goed werkend internet en mobiele telefonie, buurtalarmeringssysteem ten behoeve van zelfredzaamheid, risico communicatieplan toxische wolk
- Bovenwindse aanrijroute, vluchtroute scheiden van route voor hulpdiensten, vluchtroute van de risicobron af Handreiking Bluswatervoorziening en bereikbaarheid 2019Hoofdstuk 4
- Verlies van capaciteit, die nodig voor gelijktijdige redding of eerste hulp aan slachtoffers is buiten beschouwing gelaten, doordat deze situationeel is.
- De organisatie van de inzet van slagkracht is regionaal afhankelijk
- Uitgangspunt: in het effectgebied worden brandweervoertuigen(met ademlucht) ingezet op transport van de slachtoffers buiten naar het gewondennest en op nacontrole van woningen.
- Visie Grootschalig Brandweer Optreden 2012-2016 en doorontwikkeling Grootschalig Brandweer Optreden(GBO) september 2018 visie 2.0
- Norm inzetbaarheid eerste basispeloton (alle 4 tankautospuiten) is 30 minuten doorontwikkeling Grootschalig Brandweeroptreden p20
- Handreiking Bluswatervoorziening en bereikbaarheid 2019bijlage 3
- Visie Grootschalig Brandweer Optreden 2012-2016 en Doorontwikkeling Grootschalig Brandweer Optreden(GBO) september 2018 visie 2.0
- De Nederlandse slachtofferregistratiekaart p.3. oktober 2006
- CBRN protocol voor Chloorgas treed niet in werking: Protocol ontsmetting in ziekenhuizen.
- Leidraad GGB p.12 december 2015
- Leidraad GGB p.10 december 2015
- Voor kinderen is ander materiaal benodigd. Ouders en kinderen worden bij voorkeur bij elkaar geplaatst. Dit is een complexe factor in het gewondenspreidingsplan
- Alarmeer de GAGS. Elke situatie is immers anders; de GAGS kan de situatie inschatten op basis van berekeningen van de AGS, klachten, etcetera.