Opslagloods gevaarlijke stoffen (PGS 15) – Giftige wolk

Algemene beschrijving

Een “Free viewing demo” waarmee deze file kan worden ingezien is te downloaden via https://www.gexcon.com/software/effects/. Met deze gratis demo is de berekening in effects met bijbehorende grafieken in te zien en beter af te lezen. Wilt u zelf gaan rekenen met de parameters uit de berekening met effects dan heeft u een licentie en aanvullende software van Gexcon nodig.

De initiële kans op brand in een loods met gevaarlijke stoffen is afhankelijk van het beschermingsniveau van de loods [13]:

Het effect van een rookwolk met stikstofdioxide is vergiftiging. De omvang van de giftige wolk is afhankelijk van de inrichting van de omgeving, de blootstellingsduur en de weersomstandigheden. 

Stikstofdioxide (in pure vorm een roodbruin giftig gas) zal opgaan in een mengsel van stoffen die in de rook zit. Het is goed oplosbaar in water, maar vormt in combinatie met water salpeterzuur. Het inademen hiervan is gevaarlijk en kan longoedeem veroorzaken. 

In de onderstaande tabellen en grafieken zijn de effecten van de giftige wolk weergegeven. Afhankelijk van de afstand tot het ongeval en de omstandigheden zullen mensen overlijden (†) of raken gewond. Van zeer zwaargewond (T1) tot lichtgewond (T3). Voor de weertypen D5 en F1,5 is het slachtofferbeeld bepaald voor personen die zich buiten bevinden. Dit is uitgewerkt voor drie ringen. In de eerste ring overlijd meer dan 95 % van de aanwezigen, in de tweede tussen de 95 en 50 % en de derde tussen de 50 en 5 %. De effectafstanden van de giftige wolk voor deze ringen staan in de tabel. Aanvullend wordt in een tabel de afstand tot de interventiewaarden die de hulpverleningsdiensten gebruiken weergegeven [14].

De drie volgende geografische gebieden zijn uitgewerkt [15]:

• Stedelijk gebied (bijv. grote steden met hoge gebouwen, industriegebieden met hoge bebouwing);
• Verstedelijkt landelijk gebied (bijv. gebieden met dichte laagbouw, bossen en industriegebieden);
• Landelijk gebied (bijv. landelijke gebieden met verspreid liggende laagbouw).

De tabel effectafstanden en gevolgen is aangevuld met de onderliggende grafieken met het verloop van letaliteit (percentage doden) versus afstand en letaliteitscontouren.

Weertype D5 (neutraal weer, windsnelheid 5 m/s)

Tabel effectafstanden en gevolgen voor weertype D5

Tabel interventiewaarden voor weertype D5

Contouren giftige wolk stikstofdioxide voor weertype D5

Grafiek letaliteit vs afstand stikstofdioxide voor weertype D5

Aanwezige personen zijn na het ontstaan van een giftige wolk op zichzelf en anderen aangewezen. In onderstaande afbeelding zijn mogelijke handelingsperspectieven weergegeven.

Mogelijk handelingsperspectief [16]

Afhankelijk van de situatie en de inrichting van de omgeving kan het handelingsperspectief verschillen [17]. Snel reageren is bevorderlijk. 

• Voor personen buiten is het handelingsperspectief vluchten.
• Indien vluchten niet mogelijk is, is een schuilplaats binnen gaan een goed handelingsperspectief.
• Voor personen binnen is het handelingsperspectief binnen blijven [18], ramen en deuren sluiten en ventilatie uitzetten.

Randvoorwaarden

De onderstaande aspecten zijn mede bepalend voor de mogelijkheden op het gebied van zelfredzaamheid. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar.

Het verloop van het ongevalsscenario:

• De snelheid waarmee het scenario giftige wolk zich voltrekt is afhankelijk van de (weers)omstandigheden. Afhankelijk van de windsnelheid en windrichting zal de wolk zich verspreiden. 

Herkenbaarheid van het scenario:

• Stikstofdioxide heeft een roodbruine kleur en wordt meegevoerd in de rook. De rook zal een alarmerend effect hebben.

Mate van bewustzijn van de gevaren:

• Weten dat er een brand is 
• Weten wat de gevaren zijn rook 
• Weten wat je moet doen in geval van een (dreigende) giftige rookwolk

Gesteldheid van personen:

• Fysieke gesteldheid
• Geestelijke gesteldheid

Aanwezige voorzieningen:

• Mogelijkheden om van de bron af te vluchten
• Mogelijkheden om te schuilen

Brandweerzorg

Dit scenario dient als voorbeeld voor de mogelijke effecten die kunnen optreden bij het vrijkomen van een giftige wolk bij brand in PGS15 opslagen.
Na het ontstaan van dit scenario komt de hulpverlening op gang. De inzet zal gericht zijn op het indammen van het brongebied en afschermen van de omgeving via het plaatsen van waterschermen. De toegepaste repressieve techniek (schuim/water/uitbranden) is mede bepalend voor de milieu impact.
In onderstaande tabellen is beschreven welke processen op gang komen en welke aspecten relevant zijn.

Relevante brandweerprocessen

Bron- en emissiebestrijding

• Bepalen van het bron- en effectgebied;
• Voorkomen van uitbreiding en beperken van effecten door
     middel van het afschermen van de omgeving ;
• Stabiliseren van het incident en ontstane branden in de
     omgeving blussen;
• Waarschuwen bevolking. 

Redding

• Redden en verlenen van eerste hulp aan slachtoffers (zie slachtoffers).

Relevante aspecten

• Repressieve voorbereiding
• Dekkend systeem om aanwezigen in het effectgebied te waarschuwen [19]
• Bereikbaarheid over twee verschillende routes vanuit twee tegengestelde windstreken [20]
• Passende(grootschalige) slagkracht brandweer (zie capaciteit).
• Beperkt inzetten van brandweereenheden in het benedenwindse gebied
• Opkomsttijd van de brandweer (zie opkomst/inzettijd) .
• Effectieve (grootschalige)bluswatervoorziening voor eventuele afscherming (zie bluswatervoorzieningen)

Capaciteit [21]

• Specialistische eenheden worden ingezet ten behoeve van het beperken van de effecten.
• Houd rekening met de inzet van specialistische eenheden zoals specialistische interventie eenheden (SIE)  voor incidentbestrijding gevaarlijke stoffen(IBGS), meetplanorganisatie en een basis ontsmettingseenheid(BOE) ten behoeve van de hulpverleners.
• Benodigde omvang slagkracht is afhankelijk van de omgeving en wordt bepaald via het commando ter plaatse (COPI) voor het brongebied of het Regionaal Operationeel Team (ROT) voor het effectgebied [22].  
• Houdt rekening met de inzet van een peloton (4  tankautospuiten)  voor verlening van eerste hulp en transport van slachtoffers naar het gewondennest [23].

Opkomst/inzettijd [24]

Bluswatervoorziening

• Het waterleidingnet met ondergrondse brandkranen (primaire bluswatervoorziening) heeft onvoldoende capaciteit.
• Voldoende openbare secundaire bluswatervoorziening  is noodzakelijk  ten behoeve van  afscherming naar de omgeving via verdunnen van de giftige wolk met water [26].

Indicatie bepaling capaciteit slachtoffers [27]

• In de hectische fase komt via burgerhulp de redding op gang van slachtoffers. De prioriteit zal uitgaan naar het redden en helpen vervoeren van slachtoffers naar het gewondennest van de ambulance.
• Noodzakelijke opschaling/bijstand wordt bepaald op basis van inschatting aantal slachtoffers.
• Een indicatiebepaling van het aantal personen op een specifieke locatie is mogelijk via het invoeren van de effectafstanden in Bag populatieservice

Geneeskundige zorg

De geneeskundige hulpverlening start met de processen

Spoedeisende Medische Hulpverlening [28]

• Triage;
• Inrichten van een gewondennest en behandelen van slachtoffers;
• Vervoeren/Verwijzen naar ziekenhuizen.

Publieke gezondheidszorg

• De beoordeling van en maatregelen tegen schadelijke invloeden op de gezondheid via (drink)water (gebiedsafhankelijk).
• Onderzoek individueel

Psychosociale Hulpverlening

• Signaleren getroffenen
• Verwijzen getroffenen

De geneeskundige hulpverlening start met de processen: triage en traumabeoordeling, behandelen van slachtoffers, inrichten van een gewondennest en vervoer naar ziekenhuizen. Aandachtspunt is mogelijkheid om te kunnen keren/vertrekken voor ambulances. Na een incident verlenen omstanders hulp . Een deel van de slachtoffers komt als zelfverwijzer op de eerste hulp. Een ontsmettingsunit aan ” de poort” is bij gassen niet van belang. 
Relevante aspecten bij de effecten van vrijkomen van giftige stoffen zijn: aantal slachtoffers, doelgroep, type letsel en ontsmetting. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar.

Relevante aspecten zijn

• Operationele voorbereiding op het vervoer en behandelen van slachtoffers die in aanraking zijn gekomen met ammoniak(gas).
• Mogelijkheid om te kunnen keren/vertrekken voor ambulances op de locatie.
• Veilige werklocatie voor de GHOR.
• Aantal slachtoffers, type slachtoffers en type letsel. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar.
• Na een incident verlenen omstanders hulp . Een deel van de slachtoffers komt als zelfverwijzer op de eerste hulp. Een ontsmettingsunit aan ” de poort van het ziekenhuis” is bij gassen niet van belang [29].

Aantal slachtoffers

Type slachtoffers

• Nadat blootstelling heeft plaatsgevonden: blootstelling beëindigen en frisse lucht opzoeken. Aandachtspunt is operationele voorbereiding op het behandelen van kinderen. Dit vereist een aangepast gewondenspreidingsplan [33].
• Aandachtspunt is hulp aan verminderd zelfredzame personen (zorginstellingen).
• Aandachtspunt is het snel kunnen waarschuwen van de bevolking via een voorbereide NL-alert met handelingsperspectief. Dit is om blootstelling te voorkomen en kostbare tijd (en mogelijk levens te redden) te verliezen met wachten op advies van experts [34].

Type letsel

• Stikstofdioxide kan zorgen voor irritatie van ogen, neus, keel en luchtwegen. Deze klachten verdwijnen vaak weer snel in de frisse lucht. Na een klachtenvrije periode kunnen als gevolg van  longoedeem, tot 24 uur na blootstelling, alsnog klachten ontstaan zoals benauwdheid, cyanose en verminderde longcapaciteit. Bij vermoedelijke blootstelling aan hoge concentraties is daarom observatie in het ziekenhuis gewenst. Bij blootstelling aan lagere concentraties kan aan betrokkenen worden geadviseerd om direct contact met de huisarts op te nemen bij een toename van klachten.
• Extra aandacht bij de operationele voorbereiding is noodzakelijk bij verhoogde kans op slachtoffers uit de groep van ouderen en kinderen.

Optreden politie

De politie start met de processen

Afzetten en afschermen

• Afzetten effectgebied
• Creëren veilige werkomgeving voor hulpdiensten
• Ontruimen van het effectgebied of aanwezige personen in het effectgebied laten schuilen.

Mobiliteit

• Indien nodig begeleidend transport overige hulpverleners als de verkeerssituatie daarom vraagt
• Opstellen mobiliteitsplan.
• Indien mogelijk informeren van bewoners en/of andere aanwezigen in het gebied.

Indien relevant

• Handhaven openbare orde
• Strafrechtelijke handhaving

Relevante aspecten bij het optreden van de politie

• De politie heeft geen beschermende kleding of ademlucht om op te kunnen treden en kunnen daarom niet opereren in blootgesteld gebied.
• Operationele voorbereiding op het afzetten van een groot effectgebied.
• Voldoende mensen en middelen om het effectgebied te kunnen evacueren en af te kunnen zetten.

Optreden gemeente (hulpverlening)

Mogelijke taken

Gemeente

• Opvang en verzorging van personen uit het effectgebied
• Voorlichting/communicatie over het ongeval
• Registreren van slachtoffers

Randvoorwaarden

Gemeente

• Operationele voorbereiding op het opvangen en verzorgen van personen uit het effectgebied
• Voldoende locaties en personeel voor de opvang en verzorging van personen uit het effectgebied
• Operationeel voorlichting- en communicatieplan.

Kansbeperkend

Effect en gevolgbeperkend

Bevordering van de zelfredzaamheid

Bevordering van de hulpverlening