Status van de kaart: actueel
Laatste update: 13 mei 2024
Algemene beschrijving
Een bouwplaats gebruikt een mierenzuuraggregaat (hydrozine-aggregaat) om de machines van stroom te voorzien. Het mierenzuuraggregaat staat in een 10 ft. container met daarin ook een batterij en de opslagtank van mierenzuur. Deze tank bevat 3 m³ mierenzuur en staat in een grote lekbak met een oppervlak van 7 m². Een werknemer op de bouwplaats gebruikt op een dag zijn vorkheftruck en prikt per ongeluk de container en de opslagtank daarbinnen lek, waardoor de inhoud van de opslagtank leegloopt in de lekbak. Eén lepel van de vorkheftruck doorboort de tank (een verticale cilinder) vlak boven de onderkant van de tank. De tank staat op pootjes, waardoor het volledige oppervlak van de lekbak met mierenzuur kan worden gevuld (7 m²). De hele inhoud van de opslagtank past precies in de lekbak, die net niet geraakt wordt door de vorkheftruck. De werknemer slaat alarm en belt 112; de meldkamer roept de brandweer en een adviseur gevaarlijke stoffen op om ter plaatse te komen.
Mierenzuur is een ontvlambare vloeistof met een vlampunt tussen de 23 °C en 60 °C. Het is daarnaast (zwak) bijtend. Een andere naam voor mierenzuur is hydrozine, niet te verwarren met hydrazine. In een mierenzuuraggregaat wordt mierenzuur omgezet naar waterstof en CO2. Deze CO2 komt vrij in de lucht. Omdat voor het maken van nieuw mierenzuur weer CO2 nodig is, wordt deze brandstof als een korte-keten-brandstof gezien. De waterstof wordt gebruikt om stroom te genereren met behulp van een brandstofcel. Een typisch mierenzuuraggregaat kan ruim 20 kW aan energie per uur opwekken.
Kans van optreden
Hoewel informatie over de kans op een ongeval met een mierenzuuraggregaat op een bouwplaats niet voorhanden is, is die informatie er wel voor overslag van boxcontainers als stukgoed (zie ook: Handleiding Risicoberekening Bevi, versie 4.3, tabel 57. Hierbij wordt overslag in de transportwereld gedefinieerd als goederen of producten die van de ene naar de andere vervoersmodaliteit worden overgebracht of overgezet. De kans op het leegstromen van een IBC-vat met een inhoud van 1 m³ is 1,0 x 10-6 per overslag.
Effecten
Als het mierenzuur in de lekbak stroomt en de lekbak vult, ontbrandt het niet. Wel ontstaan bijtende dampen die zich in de directe omgeving verspreiden.
Mocht het uitgestroomde mierenzuur in de lekbak onverhoopt ontsteken, dan ontstaat een plasbrand van beperkte omvang. Op een afstand tot zo’n 2 meter vanaf de lekbak is de warmtestraling hoog genoeg om brandwonden te krijgen. Omdat deze warmte-effecten beperkt zijn, zijn in dit scenario alleen de toxische effecten uitgewerkt. Overigens zal de container ook warmtestraling naar de omgeving afremmen.
Effectberekeningen
Zie Tabel 1 voor de gebruikte invoerwaarden.
| Parameter | Waarde |
| Stof | Mierenzuur |
| Interventiewaarden 30 min* | Voorlichtingsrichtwaarde (VRW30) = 27 mg/m³ Alarmeringsgrenswaarde (AGW30) = 110 mg/m³ Levensbedreigende waarde (LBW30) =1300 mg/m³ |
| Probit** | Pr = -14.8 + 1 × ln (C² x t), C in mg/m³ en t in minuten |
| Uitgestroomd volume | 3 m³ |
| Plasoppervlak | 7 m² |
| Lekbakhoogte (maximaal) | 43 cm |
| Massa | 3660 kg |
| Temperatuur | 20 °C (zomerdag) |
| Lepeldoorsnede vorkheftruck | 4 x 14 cm |
| Buitendimensies container | 2,99 m x 2,44 m x 2,59 m |
| Gatgrootte | 5600 mm² (diameter: 84,44 mm) |
| Uitstroomhoogte | 0,01 m ten opzichte van de bodem van de tank |
| Detectiehoogte | 1,5 m |
| Blootstellingstijd | 30 minuten |
| Weerklasse | D5 en F1.5 |
| Omgeving | Stedelijk |
De berekeningen laten zien dat in dit scenario alleen bij zeer stabiel weer (F1.5) op zeer korte afstand letale effecten te verwachten zijn. De figuur hieronder toont een weergave van de letaliteit als functie van de afstand.
NB.
* zie ook: Stofgegevens Mierenzuur.
** zie ook: Probit TSD mierenzuur_interim.
Effectsfile
Download hier de effectsfile.
Een “Free viewing demo” waarmee deze file kan worden ingezien is te downloaden via https://www.gexcon.com/software/effects/. Met deze gratis demo is de berekening in effects met bijbehorende grafieken in te zien en beter af te lezen. Wilt u zelf gaan rekenen met de parameters uit de berekening met effects dan heeft u een licentie en aanvullende software van Gexcon nodig.
De afstanden tot de drie interventiewaarden staan weergegeven in de onderstaande tabel.
| Interventiewaarde (30 min) | Afstand tot interventiewaarde (m) | Afstand tot interventiewaarde (m) |
| Weertype D5 | Weertype F1.5 | |
| VRW | 28 | 116 |
| AGW | 11 | 41 |
| LBW | Niet gehaald | 3 |
Zelfredzaamheid en handelingsperspectief
Aanwezige personen zijn na het ontstaan van de plas met uitdampend mierenzuur op zichzelf en anderen aangewezen. In onderstaande afbeelding zijn mogelijke handelingsperspectieven weergegeven.
Mogelijk handelingsperspectief
- De reactie op de situatie en de omgeving (bereikbaarheid, eventuele aanwezigheid van dichtbij gelegen belangrijke gebouwen) bepalen wat men het beste kan doen. Een snelle respons is belangrijk.
- Personen die zich buiten bevinden, kunnen het beste afstand houden of een veilige binnenruimte opzoeken. Afstand houden is in dat geval het belangrijkste.
- Mensen die al binnen zijn, doen er goed aan om binnen te blijven.
Randvoorwaarden
De volgende factoren spelen een belangrijke rol bij de mogelijkheden voor zelfredzaamheid in noodsituaties. Deze factoren zijn locatieafhankelijk en staan in relatie tot elkaar.
Herkenbaarheid van het scenario:
- Doordat mensen last krijgen van de bijtende dampen, zullen ze merken dat er iets aan de hand is met de kwaliteit van de lucht.
Mate van bewustzijn van de gevaren:
- Bewust zijn van het ongeval, zoals een incident met een IBC-vat met mierenzuur.
- Kennis hebben van de risico’s die mierenzuur met zich meebrengt.
Gesteldheid van personen:
- Fysieke gesteldheid
- Geestelijke gesteldheid
Aanwezige voorzieningen:
- Mogelijkheden om een veilig heenkomen te zoeken.
Optreden multidisciplinaire hulpverlening
Brandweerzorg
De brandweer start haar reguliere taken en de IBGS-procedure.
Geneeskundige zorg
De geneeskundige zorgverlening start haar reguliere taken. Voor behandeling van mensen die contact gehad hebben met mierenzuur (zie ook: Formic Acid).
Optreden politie
De politie start haar reguliere taken.
Optreden gemeente (hulpverlening)
De gemeente start haar reguliere taken.
Maatregelen
Kansbeperkend
Factoren die de kans van optreden verkleinen, zijn:
- Training en certificatie van vorkheftruckbestuurders;
- Onderhoud van de vorkheftruck;
- Correcte hanteringstechnieken met vorkheftrucks;
- Gebruik van beschermende materialen;
- Aanpassing van de werkomgeving, bijvoorbeeld door werken met vorkheftrucks in de nabijheid van het aggregaat zoveel mogelijk te beperken (zie ook: Veilig werken met heftrucks).
- Communicatie en veiligheidsprocedures;
- Een hekwerk om het aggregaat met pictogrammen die de aanwezigheid van mierenzuur benoemen;
- Voorlichting.
Effect en gevolgbeperkend
- Afstand houden;
- Plaats de thuisbatterij niet in woon- en verblijfsruimten, maar in een van buitenaf benaderbare, externe ruimte;
- Rekening houden met windrichting;
- Automatische blusvoorziening.
Bevordering van de zelfredzaamheid
Om verdamping te voorkomen en te beperken, kunnen de volgende maatregelen worden getroffen (zie ook: Formic acid inhalation injury: a case report):
- De vloeistof absorberen met een materiaal dat daarvoor geschikt is;
- Het plasoppervlak afdekken. Sproeien van water op de plas kan de plas vergroten, aangezien mierenzuur in water oplost. Dit is uiteraard onwenselijk.
Voorbeeld
- Formic acid inhalation injury: a case report (zie ook: Incidentbestrijding gevaarlijke stoffen (IBGS) – Operationeel naslagwerk);
- Unloading error at a plant that manufactures laundry cleaning products (zie ook: La référence du retour d’expérience sur accidents technologiques);
- Lekkende tank met mierenzuur in Markelo;
- Lekkage mierenzuur bij Arkervaart.