Algemene beschrijving

Een “Free viewing demo” waarmee deze file kan worden ingezien is te downloaden via https://www.gexcon.com/software/effects/. Met deze gratis demo is de berekening in effects met bijbehorende grafieken in te zien en beter af te lezen. Wilt u zelf gaan rekenen met de parameters uit de berekening met effects dan heeft u een licentie en aanvullende software van Gexcon nodig.

De kans op een giftige wolk waterstoffluoride na een brand in een EOS wordt bepaald door de kans op een brand, de kans dat de accu’s worden aangestraald en de kans dat daarbij waterstoffluoride vrijkomt. 

Over de kans op het beschreven scenario is bij ons geen informatie bekend.

Waterstoffluoride is een kleurloos, giftig en bijtend gas. De damp is zwaarder dan lucht en vormt met damp uit de buitenlucht bijtende nevels die zich over de grond verspreiden. Inademing van waterstoffluoride kan leiden tot beschadiging van de luchtwegen en longen.  Waterstoffluoride dringt door de huid heen en richt in het weefsel schade aan die pas na enige tijd pijn met zich mee brengt.  Daarnaast reageert het met calcium in het lichaam.

In onderstaande tabellen en grafieken zijn de effecten van de giftige wolk weergegeven. Afhankelijk van de afstand tot het ongeval en de omstandigheden zullen mensen overlijden (†) of raken gewond. Van zeer zwaargewond (T1) tot lichtgewond (T3). Voor de weertypen D5 en F1,5 is het slachtofferbeeld bepaald voor personen die zich buiten bevinden. Dit is uitgewerkt voor drie ringen. In de eerste ring overlijdt meer dan 95 % van de aanwezigen, in de tweede tussen de 95 en 50 % en in de derde tussen de 50 en 5 %. De effectafstanden van de giftige wolk voor deze ringen staan in de tabel. Aanvullend wordt in een tabel de afstand tot de interventiewaarden die de hulpverleningsdiensten gebruiken weergegeven [8].

De drie volgende geografische gebieden zijn uitgewerkt [9]:

• Stedelijk gebied (bijv. grote steden met hoge gebouwen, industriegebieden met hoge bebouwing);
• Verstedelijkt landelijk gebied (bijv. gebieden met dichte laagbouw, bossen en industriegebieden);
• Landelijk gebied (bijv. landelijke gebieden met verspreid liggende laagbouw).

De tabel effectafstanden en gevolgen is aangevuld met de onderliggende grafieken met het verloop van letaliteit (percentage doden) versus afstand en letaliteitscontouren.

Weertype D5 (neutraal weer, windsnelheid 5 m/s)

Tabel effectafstanden en gevolgen voor weertype D5

Tabel interventiewaarden voor weertype D5

Contouren giftige wolk waterstoffluoride voor weertype D5

Grafiek letaliteit vs afstand waterstoffluoride voor weertype D5

Aanwezige personen zijn na het ontstaan van een giftige wolk op zichzelf en anderen aangewezen. In onderstaande afbeelding zijn mogelijke handelingsperspectieven weergegeven.

Mogelijk handelingsperspectief

Afhankelijk van de situatie en de inrichting van de omgeving kan het handelingsperspectief verschillen. [10] Snel reageren is bevorderlijk. 

• Voor personen buiten is het handelingsperspectief vluchten (een natte doek, indien mogelijk, om door te ademen vermindert de blootstelling . Waterstoffluoride als onderdeel van de verbrandingsgassen is volledig oplosbaar in water. Afhankelijk van de concentratie en blootstellingsduur is deze maatregel effectief)..
• Indien vluchten niet mogelijk is, is een schuilplaats binnen gaan een goed handelingsperspectief.
• Voor personen binnen is het handelingsperspectief binnen blijven [11], ramen en deuren sluiten en ventilatie uitzetten.

Randvoorwaarden

De onderstaande aspecten zijn mede bepalend voor de mogelijkheden op het gebied van zelfredzaamheid. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar.

Het verloop van het ongevalsscenario:

• De snelheid waarmee het scenario giftige wolk zich voltrekt is afhankelijk van de (weers)omstandigheden. Afhankelijk van de windsnelheid en windrichting zal de wolk zich verspreiden. 

Herkenbaarheid van het scenario:

• De waterstoffluoride wordt meegevoerd in de rook. De rook/nevel zal een alarmerend effect hebben.

Mate van bewustzijn van de gevaren:

• Weten dat er een brand is in een EOS 
• Weten wat de gevaren zijn waterstoffluoride
• Weten wat je moet doen in geval van een (dreigende) giftige wolk

Gesteldheid van personen:

• Fysieke gesteldheid
• Geestelijke gesteldheid

Aanwezige voorzieningen:

• Mogelijkheden om van de bron af te vluchten
• Mogelijkheden om te schuilen

Brandweerzorg

Na het ontstaan van dit scenario komt de hulpverlening op gang. De inzet zal gericht zijn op het koelen en nathouden van de bron en afschermen van de omgeving via het plaatsen van waterschermen. 
In onderstaande tabellen is beschreven welke processen op gang komen en welke aspecten relevant zijn.

Relevante brandweerprocessen

Bron- en emissiebestrijding

• Bepalen van het bron- en effectgebied;
• Voorkomen van uitbreiding en beperken van effecten door middel van het afschermen van de omgeving [12];
• Stabiliseren van het incident en ontstane branden in de omgeving blussen;
• Waarschuwen bevolking. 

Redding

• Redden en verlenen van eerste hulp aan slachtoffers (zie slachtoffers).

Relevante aspecten

• Repressieve voorbereiding en snelle alarmering.
• Dekkend systeem om aanwezigen in het effectgebied te waarschuwen [13].
• Bereikbaarheid over twee verschillende routes vanuit twee tegengestelde windstreken [14].
• Passende(grootschalige) slagkracht brandweer (zie capaciteit).
• Beperkt inzetten van brandweereenheden in het benedenwindse gebied
• Opkomsttijd van de brandweer (zie opkomst/inzettijd) .
• Effectieve (grootschalige)bluswatervoorziening voor eventuele afscherming/verdunning (zie bluswatervoorzieningen)

Capaciteit [15]

• Benodigde omvang slagkracht is afhankelijk van de omgeving en wordt bepaald via het commando ter plaatse (COPI) of het Regionaal Operationeel Team (ROT). [16] Bij dit incident is uitgegaan van verstedelijkt gebied. 
• Bij dit incident is het van belang dat de inzet van capaciteit in benedenwinds gebied wordt beperkt. Naar dit incident vindt uitruk plaats volgens dekkingsplan van de regio.
• Houdt rekening met de inzet van specialistische eenheden.  Meetplanorganisatie en een basis ontsmettingseenheid(BOE) ten behoeve van de hulpverleners en spoelen van slachtoffers alvorens transport naar ziekenhuis.

Opkomst/inzettijd [17]

Bluswatervoorziening

• Het waterleidingnet met ondergrondse brandkranen (primaire bluswatervoorziening) heeft onvoldoende capaciteit. Bij bestrijding van batterijbranden is het noodzakelijk dat de batterij onder water blijft staan.
• Voldoende openbare secundaire bluswatervoorziening  is noodzakelijk  ten behoeve van onderdompeling battrij en/of  afscherming van de omgeving via verdunnen van de giftige rookwolk met water [19]. 

Indicatie bepaling capaciteit slachtoffers [20]

• Eventuele slachtoffers door de rook kunnen via zelfverwijzing bij de huisarts komen. Achterhalen van omstanders van het incident en communicatie over mogelijk contact met waterstoffluoride is van levensbelang. 
• Noodzakelijke opschaling/bijstand wordt bepaald op basis van inschatting aantal slachtoffers.
• Een indicatiebepaling van het aantal personen op een specifieke locatie is mogelijk via het invoeren van de effectafstanden in Bag populatieservice

Geneeskundige zorg

De geneeskundige hulpverlening start met de processen

Spoedeisende Medische Hulpverlening [21]
(Op de T3-verzorglocatie wordt gebruik gemaakt van een slachtofferregistratieformulier (SRF). Leidraad GGB 2.1, maart 2023, p32)

• Triage; 
• Treatment; 
• Transport.

Publieke gezondheidszorg

• Medische Milieu Kunde (MMK) 
  De beoordeling van en maatregelen tegen schadelijke invloeden op de gezondheid op korte, middellange en lange termijn door de GAGS. Handeling en/of behandelingsadvies 
• Geneeskundig Onderzoek na Rampen (GOR) 
  Onderzoek individueel, kan zowel lichamelijk als psychosociaal 

Psychosociale Hulpverlening

• Signaleren getroffenen 
• Verwijzen getroffenen 
• Registreren getroffenen 
• Direct leveren van psychosociale hulp 

De geneeskundige hulpverlening start met het inrichten van een T1 en T2 gewondenverzamelplaats en een T3 verzorglocatie (triage) en behandelen van slachtoffers (treatment). De focus ligt bij het zo snel mogelijk transporteren van T1 en T2 slachtoffers naar ziekenhuizen en/of verwijzen naar de nevenketen (Huisarts, Rode Kruis). 

Aandachtspunt is voldoende ruimte voor het noodhulpteam (NHT) van het Rode Kruis en verkeerscirculatie (mogelijkheid om te kunnen keren/vertrekken voor ambulances) Na een incident verlenen omstanders hulp . Een deel van de slachtoffers komt als zelfverwijzer op de eerste hulp. Een ontsmettingsunit aan ” de poort” is bij gassen niet van belang.  
Relevante aspecten bij de effecten van vrijkomen van giftige stoffen zijn: aantal slachtoffers, doelgroep, type letsel en ontsmetting. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar. 

Relevante aspecten zijn

• Operationele voorbereiding op het vervoer en behandelen van slachtoffers die in aanraking zijn gekomen met de gevaarlijke stof (of gas). 
• Bereikbaarheid van een potentieel effectgebied. 
• Mogelijkheid om te kunnen keren/vertrekken voor ambulances op de locatie. 
• Veilige werklocatie voor de hulpverleners en het NHT (vanaf code 30 T3 verzorglocatie) 
• Aantal slachtoffers, type slachtoffers en type letsel. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar. 
• Na een incident verlenen omstanders hulp . Een deel van de slachtoffers komt als zelfverwijzer op de eerste hulp. Een ontsmettingsunit aan ”de poort van het ziekenhuis” is bij gassen niet van belang. 
• Behandelingsadvies gewonnen uit beschikbare expertise zoals GAGS. 

Aantal slachtoffers

Type slachtoffers

• Nadat blootstelling heeft plaatsgevonden: blootstelling beëindigen en frisse lucht opzoeken. Aandachtspunt is operationele voorbereiding op het behandelen van kinderen. Dit vereist een aangepast gewondenspreidingsplan. Voor kinderen is ander materiaal benodigd. Ouders en kinderen worden bij voorkeur bij elkaar geplaatst. Dit is een complexe factor in het gewondenspreidingsplan.
• Aandachtspunt is hulp aan verminderd zelfredzamen, zoals bijvoorbeeld zorginstellingen. 
• Aandachtspunt is het snel kunnen waarschuwen van de bevolking via een voorbereide NL-alert met handelingsperspectief. Dit is om blootstelling te voorkomen en kostbare tijd (en mogelijk levens te redden) te verliezen met wachten op advies van experts. Alarmeer de GAGS. Elke situatie is immers anders; de GAGS kan de situatie inschatten op basis van berekeningen van de AGS, klachten, etcetera.

Type letsel

• Waterstoffluoride is een zuur en heeft een corrosieve werking op de luchtwegen en slijmvliezen van ogen, neus en keel. Inademing kan leiden tot beschadiging van de bovenste luchtwegen met hoesten, brandend gevoel, keelpijn, pijn in de borst en moeilijk ademen tot gevolg.
• In combinatie met vocht (bv. mistig weer of zweet) kan waterstoffluoridegas ook huidirritatie, en in hoge concentratie chemische brandwonden, geven. Opvallend aan waterstoffluoride is dat het dieper doordringt in de huid, tot aan dieperliggende weefsels, dan veel andere zuren.
• De meeste effecten van waterstoffluoride zijn echter het gevolg van het fluoride zelf (giftig). Het fluoride reageert met het calcium in het lichaam waardoor een tekort aan calcium ontstaat. Dit heeft effecten op onder andere het zenuwstelsel, de skeletspieren, de hartspier en het gladde spierweefsel. Bij huidblootstelling, kan dit ook zorgen voor een intense pijn.
• Klachten door waterstoffluoride kunnen tot 24 uur na blootstelling, na een klachtenvrije periode, ontstaan. Hoe hoger de concentratie waaraan iemand is blootgesteld, hoe sneller de klachten ontstaan.

Optreden politie

De politie start met de processen

Afzetten en afschermen

• Afzetten effectgebied
• Creëren veilige werkomgeving voor hulpdiensten
• Ontruimen van het effectgebied of aanwezige personen in het effectgebied laten schuilen.

Mobiliteit

• Indien nodig begeleidend transport overige hulpverleners als de verkeerssituatie daarom vraagt
• Opstellen mobiliteitsplan.
• Indien mogelijk informeren van bewoners en/of andere aanwezigen in het gebied.

Indien relevant

• Handhaven openbare orde
• Strafrechtelijke handhaving

Relevante aspecten bij het optreden van de politie

• De politie heeft geen beschermende kleding of ademlucht om op te kunnen treden en kunnen daarom niet opereren in blootgesteld gebied.
• Operationele voorbereiding op het afzetten van een groot effectgebied.
• Voldoende mensen en middelen om het effectgebied te kunnen evacueren en af te kunnen zetten.

Optreden gemeente (hulpverlening)

Mogelijke taken

Gemeente

• Opvang en verzorging van personen uit het effectgebied
• Voorlichting/communicatie over het ongeval
• Registreren van slachtoffers

Randvoorwaarden

Gemeente

• Operationele voorbereiding op het opvangen en verzorgen van personen uit het effectgebied
• Voldoende locaties en personeel voor de opvang en verzorging van personen uit het effectgebied
• Operationeel voorlichting- en communicatieplan.

Kansbeperkend

Effect en gevolgbeperkend

Bevordering van de zelfredzaamheid

Bevordering van de hulpverlening