Status van de kaart: In ontwikkeling
Laatste update: 26 maart 2019
Status van de kaart: In ontwikkeling
Laatste update: 26 maart 2019
Bij een bedrijf met een ammoniak koelinstallatie waarvan de condensor buiten op het dak staat [1], breekt een ammoniak leiding. In korte tijd stroomt ammoniak als vloeistof-spray uit en verdampt direct. Er ontstaat een ammoniak wolk die zich als zwaar gas gedraagt en naar de grond zakt.
De toxische wolk kan bij lage concentraties worden geroken. Hogere concentraties veroorzaken vergiftiging. Hierdoor kunnen personen in de omgeving slachtoffer worden. De omvang van de giftige wolk is afhankelijk van de inrichting van de omgeving en de weersomstandigheden.
In deze kaart is uitgegaan van een opstelling met een inpandige machinekamer en een condensor buiten op het dak [2]. Dit is een veel voorkomend type [3]. Er is gekozen voor een inhoud van 5 ton en een bedrijfstemperatuur van -20 ºC. Andere configuraties, systeem inhouden en koel temperaturen zijn ook mogelijk [4]. Lek scenario’s in de machinekamer zullen vanwege de verplichte automatische afzuiging nauwelijks effecten buiten het gebouw opleveren.
In de berekening wordt uitgaan van een vrije spray vanaf het dak op 5 meter hoogte zonder plasvorming. Mogelijke plasvorming op het dak zorgt voor een ander scenario.
Modelleringssoftware | Effects 10.2.0: Two phase discharge; Spray release en Dense gas Toxic release. |
Uitgangspunten: | |
Stofnaam | Ammoniak |
Stofcategorie | GT3 |
Massa | 5.000 kg [5] |
Uitstroomdiameter | 125 mm [6] |
Uitstroom hoogte | 5 m [7] |
Vrijgekomen massa | 750 kg [8] |
Type breuk | Full bore rupture [9] |
Representatieve druk | 1.9 bar [10] |
Temperatuur in tank | -20 °C [11] |
Omgevingstemperatuur | 9 °C |
Weerstabiliteitsklasse | D5 (neutraal weer, windsnelheid 5 m/s) F1,5 (stabiel weer, windsnelheid 1,5 m/s) |
Observatie hoogte | 1.5 m |
Resultaten: | |
Representatief massadebiet | 25 kg/s (geen uitregening, 95% vloeistofdruppels in wolk, geen plasvorming.) |
Representatieve uitstroomtijd | 30 s |
De kans op een giftige wolk na een het breken van een leiding van een ammoniak koelinstallatie wordt bepaalt door de kans op een ongeval of het falen van een onderdeel en de kans dat daarbij ammoniak uitstroomt.
De kans word geschat op 6 x 10 -6 per jaar [12]
Het effect van een wolk ammoniak is vergiftiging. De omvang van de giftige wolk is afhankelijk van de inrichting van de omgeving en de weersomstandigheden. Hoewel ammoniak brandbaar is, vindt ontsteking alleen plaats onder specifieke omstandigheden én er is een sterke ontstekingsbron voor nodig. In dit scenario is brand onwaarschijnlijk.
Ammoniak is een kleurloos, giftig gas met een uitgesproken prikkelende geur. Het tast de slijmvliezen en de ademhalingsorganen aan en irriteert zeer sterk de ogen. Inademing van ammoniak kan leiden tot onherstelbare schade aan de longen. Bij inademing van hoge concentraties treedt verlamming van de ademhaling op en al snel verstikking. Dit beperkt de mogelijkheden om te vluchten uit een gebied waar aanwezigen worden blootgesteld aan ammoniak.
In de onderstaande tabellen en grafieken zijn de effecten van de giftige wolk weergegeven. Afhankelijk van de afstand tot het ongeval en de omstandigheden zullen mensen overlijden (†) of raken gewond. Van zeer zwaargewond (T1) tot lichtgewond (T3). Voor de weertypen D5 en F1,5 is het slachtofferbeeld bepaald voor personen die zich buiten bevinden. Dit is uitgewerkt voor drie ringen. In de eerste ring overlijd meer dan 95 % van de aanwezigen, in de tweede tussen de 95 en 50 % en de derde tussen de 50 en 5 %. De effectafstanden van de giftige wolk voor deze ringen staan in de tabel. Aanvullend wordt in een tabel de afstand tot de interventiewaarden die de hulpverleningsdiensten gebruiken weergegeven [13].
De drie volgende geografische gebieden zijn uitgewerkt [14]:
De tabel effectafstanden en gevolgen is aangevuld met de onderliggende grafieken met het verloop van letaliteit (percentage doden) versus afstand en letaliteitscontouren.
D5 | Stedelijk gebied | Verstedelijkt gebied | Landelijk gebied | Slachtoffers buiten (%) | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Lengte (meter) | Lengte (meter) | Lengte (meter) | † | T1 | T2 | T3 | ||||
1e ring | 0 | 0 | 0 | 95 -100 | 0 - 5 | 0 -5 | 0 - 5 | |||
Grens 1e ring: 95% letaal | Niet bereikt | Niet bereikt | Niet bereikt | 95 | 0 - 5 | 0 - 5 | 0- 5 | |||
2e ring | 0 - 40 | 0 - 45 | 0 - 50 | 50 - 95 | 0 - 50 | 0 - 50 | 0 - 50 | |||
Grens 2e ring: 50% letaal | 40 | 45 | 50 | 50 | 0 - 50 | 0 - 50 | 0 - 50 | |||
3e ring | 40 - 60 | 45 - 75 | 50 - 90 | 5 - 50 | niet bepaald | |||||
Grens 3e ring: 5% letaal | 60 | 75 | 90 | 5 |
D5 | Stedelijk gebied | Verstedelijkt gebied | Landelijk gebied</span |
|||
---|---|---|---|---|---|---|
Lengte (meter) | Lengte (meter) | Lengte (meter) |
||||
Levensbedreigende waarde (LBW) 10 minuten Concentratie 1900 mg/m3 | 300 | 330 | 430 | |||
Levensbedreigende waarde (LBW) 1 uur Concentratie 780 mg/m3 | 500 | 530 | 680 | |||
Alarmeringsgrenswaarde (AGW) 10 minuten Concentratie 200 mg/m3 | 1000 | 1100 | 1300 | |||
Alarmeringsgrenswaarde (AGW) 1 uur Concentratie 140 mg/m3 | 1200 | 1300 | 1600 | |||
Voorlichtingsrichtwaarde (VRW) 10 minuten Concentratie 21 mg/m3 | 3000 | 3200 | 3800 | |||
Voorlichtingsrichtwaarde (VRW) 1 uur Concentratie 21 mg/m3 | 3000 | 3200 | 3800 |
Aanwezige personen zijn na het ontstaan van een giftige wolk op zichzelf en anderen aangewezen. In onderstaande afbeelding zijn mogelijke handelingsperspectieven weergegeven.
Afhankelijk van de situatie en de inrichting van de omgeving kan het handelingsperspectief verschillen [16]. Snel reageren is bevorderlijk.
De onderstaande aspecten zijn mede bepalend voor de mogelijkheden op het gebied van zelfredzaamheid. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar.
Het verloop van het ongevalsscenario:
Herkenbaarheid van het scenario:
Mate van bewustzijn van de gevaren:
Gesteldheid van personen:
Aanwezige voorzieningen:
Na het ontstaan van dit scenario komt de hulpverlening op gang. Bij dit scenario is alle ammoniak verdampt voordat de hulpverlening repressieve maatregelen kan nemen. Bij de bestrijding van het incident ligt de nadruk op het redden, eerste hulp verlenen en transporteren van de slachtoffers naar het gewondennest.
In onderstaande tabellen is beschreven welke processen op gang komen en welke aspecten relevant zijn.
Schematische weergave incident verloop grootschalig brandweer optreden
30 minuten | Norm opkomsttijd eerste peloton. De start van de hulpverlening van 1-4 tankautospuiten wordt vastgesteld via het dekkingsplan [26]. Norm opkomsttijd specialistische inzetbare eenheid (SIE) Norm opkomsttijd basis ontsmettingseenheid (BOE) Norm opkomst eerste twee meetploegen (VE) |
45 minuten | Beschikbaarheid aanvullend tweede peloton met een richttijd van 8 uur inzettijd |
60 minuten | Inzettijd aanvullende grootschalige watervoorziening. Norm opkomsttijd derde en vierde meetploeg(VE). |
<10 | In beginsel zijn voldoende middelen op de ambulances aanwezig. Voor specialistische hulpverlening aan kinderen zijn minder hulpmiddelen aanwezig waardoor middelen snel zijn uitgeput. |
> 10 | Leidraad GGB treedt in werking [31]. |
> 250 | De grens wordt bereikt van het aantal slachtoffers dat kan worden vervoerd [32] |
Gemeente
Gemeente
Maatregel | Werking van de maatregel |
Wegnemen van de risicobron | Het wegnemen van de risicobron neemt de kans op het scenario weg. |
Bescherm risicobron tegen directe impact vanuit de omgeving | Door de risicobron te beschermen tegen impact (slag/stoot) uit de omgeving is de kans kleiner dat er een leiding afbreekt. |
Maatregel | Werking van de maatregel |
Afstand houden tot activiteit met gevaarlijke stoffen | Dicht bij de plaats van het scenario zijn de effecten het meest merkbaar. De gevolgen nemen af naarmate de afstand toeneemt. |
Verdeling typen gebouwen | Door rekening te houden met het type bebouwing kan het aantal mogelijke slachtoffers bij het scenario worden beperkt. Dat kan bijvoorbeeld door het zodanig verdelen van gebouwen in een gebied dat de meer kwetsbare gebouwen worden beschermd door minder kwetsbare gebouwen. |
Obstakels toevoegen | Er kan geprobeerd worden om met obstakels de verspreiding van een gifwolk te vertragen of zodanig turbulentie te creëren dat de gifwolk mengt met de omringende lucht. |
Rekening houden met windrichting | De overheersende windrichting in Nederland is uit het zuidwesten. Door kwetsbare functies niet in de overheersende windrichting vanaf de risicobron te plaatsen, kunnen slachtoffer mogelijk voorkomen worden. |
Toepassen waterscherm | Door een waterscherm kan het ammoniak worden ontnomen uit de giftige wolk en opgenomen in water. |
Maatregel | Werking van de maatregel |
Duidelijke vluchtroutes aanbrengen | Door duidelijke vluchtroutes aan te brengen kunnen mensen het gebied gemakkelijker verlaten. |
Risicocommunicatie | Door te communiceren over de mogelijke scenario’s in een gebied het beste handelingsperspectief worden mensen zich meer bewust van wat ze moeten doen bij het scenario. |
Onderhouden schuilplaatsen en vluchtwegen | Onderhoud van schuilplaatsen en vluchtwegen is belangrijk, zodat ten alle tijden van een ongeval de schuil- en vluchtmogelijkheden bereikbaar en inzetbaar zijn. |
De (bedrijfs)noodplannen oefenen op een gifwolk | Door te oefenen met het gifwolkscenario in de (bedrijfs)noodplannen weten de werknemers wat ze moeten doen in het geval van een echte calamiteit. |
Maatregel | Werking van de maatregel |
Werkende communicatiemiddelen | Tijdens een ongeval met gevaarlijke stoffen vindt veel van de communicatie plaatst via radio, internet en telefoon. Het is hierbij van belang dat zendmasten op afstand van de activiteiten met gevaarlijke stoffen staan, zodat deze ook tijdens een ongeval werken. |
Waarschuwingsmiddelen | Voor een snelle en effectieve waarschuwing tijdens een ongeval met gevaarlijke stoffen is het van belang dat een waarschuwingssysteem de mensen in het effectgebied kan bereiken. |
Afstemming hulpdiensten | Het handelingsperspectief dat aan mensen wordt geboden ten tijden van een ongeval met gevaarlijke stoffen moet worden afgestemd met de inzet van hulpdiensten, zodat de inzet van de hulpdiensten kan aansluiten bij dit handelingsperspectief. |