CNG Tankstation – Wolkbrand

Algemene beschrijving

Een “Free viewing demo” waarmee deze file kan worden ingezien is te downloaden via https://www.gexcon.com/software/effects/. Met deze gratis demo is de berekening in effects met bijbehorende grafieken in te zien en beter af te lezen. Wilt u zelf gaan rekenen met de parameters uit de berekening met effects dan heeft u een licentie en aanvullende software van Gexcon nodig.

De kans op een wolkbrand na een ongeval met een tankstation CNG wordt bepaalt door de kans op een ongeval, de kans dat een afsluiter afbreekt, de kans dat daarbij CNG uitstroomt, de kans op een vertraagde ontsteking en de kans dat de wolk niet explodeert. De kans op een wolkbrand wordt geschat op n ^. 5 ^. 10ˉ⁷ per jaar [6]. Waarbij n staat voor het aantal cilinders in de buffer.

Factoren die de kans van optreden verkleinen zijn:

• Aanrijdbeveiliging rond de buffer;
• Technische specificaties van de buffer;
• Uitvoering van de constructie waarin de buffer zich bevindt.

Het effect van een wolkbrand is een kortdurende vlammenzee. Wanneer de brandbare wolk ingesloten [7] is en ontstoken raakt, kan naast brand ook een drukeffect ontstaan: een gaswolkexplosie. De effecten van een wolkbrand/gaswolkexplosie  kunnen slachtoffers en schade in de omgeving veroorzaken. Omdat de blootstellingstijd kort is, blijven de effecten beperkt tot de omvang van de brandbare wolk. De omvang van deze wolk is afhankelijk van de inrichting van de omgeving en de weersomstandigheden. Om een compleet schadebeeld te geven is de effectafstanden tabel aangevuld met een tabel waarin de overdrukschade aan objecten binnen 4 zones is weergegeven. Omdat dit scenario inpandig plaats vindt heeft de constructie van het gebouw een beheersende factor op de effecten. De hieronder weergegeven effecten zijn gemodelleerd zonder de beheersende factor van het gebouw waardoor de brandbare wolk gelijk wordt blootgesteld aan de weersomstandigheden.

Binnen de brandende wolk zullen alle aanwezige personen die in contact staan met de brandbare wolk overlijden. Afhankelijk van de afstand tot het ongeval en de bescherming van bijvoorbeeld gebouwen komen mensen te overlijden (†) of raken gewond: van zeer zwaargewond (T1) tot lichtgewond (T3). Buiten de brandbare wolk worden geen slachtoffers verwacht [8].

In de tabel hieronder wordt de omvang van de brandbare wolk weergegeven voor de volgende geografische gebieden[9]:

• Stedelijk gebied (bijv. grote steden met hoge gebouwen, industriegebieden met hoge bebouwing);
• Verstedelijkt gebied (bijv. gebieden met dichte laagbouw, bossen en industriegebieden);
• Landelijk gebied (bijv. landelijke gebieden met verspreid liggende laagbouw).

De tabel effectafstanden en gevolgen is aangevuld met de contouren van de brandbare wolk.

Als de CNG inpandig wordt opgeslagen zal tijdens het vrijkomen van de CNG de container waarin de buffers staan gevuld worden met gas. In eerste instantie hebben de weersomstandigheden geen invloed en zal de brandbare wolk zich nog niet met de wind mee verplaatsen. Het gas hoopt zich op in de container. Wanneer deze wolk in contact komt met een ontstekingsbron zal er afhankelijk van de uitvoering  van de container een explosie ontstaan. De overdrukeffecten bereiken een afstand van 30 meter (0,03 bar). Tot op 5 meter is er zware schade te verwachten (0,35 bar). Fragmenten van de container kunnen tot op grote afstand schade aanrichten.

Tabel effectafstanden en gevolgen

Omvang brandbare wolk

** Alleen bij verspreiding in landelijk gebied ontstaat er een brandbare wolk. Bij stedelijk- en verstedelijkt gebied mengt het gas zo op dat er geen brandbare wolk ontstaat.

Tabel overdruk bij gaswolk explosie

Wanneer de brandbare wolk is ingesloten en wordt ontstoken kan naast warmtestraling ook een overdrukeffect ontstaan. Bij het bepalen van de effectafstanden voor overdruk is uitgegaan van een volledige detonatie.

De explosieve massa van de brandbare wolk bij D5 is nihil. Dat betekent  dat er geen gaswolkexplosie kan optreden in de buitenlucht. Als de de CNG cilinders inpandig worden opgeslagen is het wel mogelijk dat het gas zich ophoopt in het gebouw. De weersomstandigheden hebben dan geen invloed brandbare wolk en dus ook niet op de explosieve massa. De brandbare wolk wordt dan niet verdund en kan een gaswolkexplosie wel plaatsvinden.

Aanwezige personen zijn na het ontstaan van een wolkbrand op zichzelf en anderen aangewezen. In onderstaande afbeelding zijn mogelijke handelingsperspectieven weergegeven [10].

Mogelijk handelingsperspectief

Afhankelijk van de situatie en de inrichting van de omgeving kan het handelingsperspectief verschillen. Snel reageren is noodzakelijk.

• Voor personen buiten is het handelingsperspectief (haaks op de wind) vluchten. Vluchten tot (ruim) buiten de zichtbare wolk
• Mochten er schuilmogelijkheden zijn, is een schuilplaats binnen gaan een goed handelingsperspectief.
• Voor personen binnen is het handelingsperspectief binnen blijven en schuilen achter een muur. Het sluiten van ramen en deuren kan soms (dichtbij de bron) helpen (ramen en deuren wijd open zetten is zeer onverstandig).

Randvoorwaarden

De onderstaande aspecten zijn mede bepalend voor de mogelijkheden op het gebied van zelfredzaamheid. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar.

Het verloop van het ongevalsscenario:

• De snelheid waarmee het scenario wolkbrand zich voltrekt is afhankelijk van het ontstekingsmoment.
• Na ontsteking zijn direct de effecten merkbaar en duurt de wolkbrand slechts enkele seconden.

Herkenbaarheid van het scenario:

• Een wolkbrand is door zijn warmtestraling direct waarneembaar door aanwezigen.
• Als de wolk nog niet ontstoken is, is het mogelijke gevaar van een wolkbrand voor onwetenden niet direct herkenbaar.

Mate van bewustzijn van de gevaren:

• Weten dat er een ongeval is met een CNG tankstation
• Weten wat de gevaren zijn van CNG
• Weten wat je moet doen in geval van een (dreigende) wolkbrand

Gesteldheid van personen:

• Fysieke gesteldheid
• Geestelijke  gesteldheid

Aanwezige voorzieningen:

• Mogelijkheden om haaks op de wind te vluchten
• Mogelijkheden om te schuilen

Brandweerzorg

De wolkbrand is van  korte duur. De hulpverlening komt ter plaatse nadat de wolkbrand is geweest. Daardoor ligt bij dit scenario de nadruk op redden/evacueren, uitbreiding voorkomen en blussen van secundaire branden.
In onderstaande tabellen is beschreven welke processen op gang komen en welke aspecten relevant zijn.

Relevante brandweerprocessen

Bron- en emissiebestrijding

• Bepalen van het bron- en effectgebied;
• Voorkomen van uitbreiding en beperken van effecten door middel van het afschermen van de omgeving;
• Stabiliseren van het incident en ontstane branden in de omgeving blussen;
• Waarschuwen bevolking. [11]

Redding

• Redden en verlenen van eerste hulp aan slachtoffers (zie slachtoffers). 

Relevante aspecten

• Passende(grootschalige) slagkracht brandweer (zie capaciteit);
• Opkomsttijd van de brandweer (zie opkomst/inzettijd) ;
• Effectieve (grootschalige)bluswatervoorziening (zie bluswatervoorzieningen);
• Beschikbaarheid alarmeringssysteem om aanwezigen in het effectgebied te waarschuwen.
• Toegankelijkheid gebied[12].

Capaciteit [13]

• Benodigde omvang slagkracht is afhankelijk van de omgeving. Bij dit incident is uitgegaan van verstedelijkt gebied [14]. 
• Houdt rekening met de inzet van een peloton (4  tankautospuiten)  voor redding/evacuatie slachtoffers en voor het koelen/blussen van de (omliggende) bebouwing[15].  Door de warmtestraling kunnen secundaire branden ontstaan in de eerste en tweede ring. Het effectgebied zal zich hoogstwaarschijnlijk beperken tot het bedrijfsterrein.

Opkomst/inzettijd [16]

Bluswatervoorziening

• Het waterleidingnet met ondergrondse brandkranen (primaire bluswatervoorziening) heeft onvoldoende capaciteit.
• Voldoende openbare secundaire bluswatervoorziening  is noodzakelijk  ten behoeve van koeling/blussing omliggende bebouwing.
• Benodigde capaciteit is 6000 l/min voor 4 uur [18]voor 3 tankautospuiten 3x2000l/min [19].

Indicatie bepaling capaciteit slachtoffers [20]

• In de hectische fase komt via burgerhulp de redding op gang van slachtoffers met brandwonden. De prioriteit zal uitgaan naar het redden en helpen vervoeren van slachtoffers naar het gewondennest van de ambulance.
• Noodzakelijke opschaling/bijstand wordt bepaald op basis van inschatting aantal slachtoffers.
• Een indicatiebepaling van het aantal personen op een specifieke locatie is mogelijk via het invoeren van de effectafstanden in Bag populatieservice

Geneeskundige zorg

De geneeskundige hulpverlening start met de processen

Spoedeisende Medische Hulpverlening
(Op de T3-verzorglocatie wordt gebruik gemaakt van een slachtofferregistratieformulier (SRF). Leidraad GGB 2.1, maart 2023, p32)

• Triage; 
• Treatment; 
• Transport. 

Publieke gezondheidszorg

• Geneeskundig Onderzoek na Rampen (GOR).
  Onderzoek individueel, kan zowel lichamelijk als psychosociaal.

Psychosociale hulpverlening

• Signaleren getroffenen 
• Verwijzen getroffenen 
• Registreren getroffenen 

De geneeskundige hulpverlening start met het inrichten van een T1 en T2 gewondenverzamelplaats en een T3 verzorglocatie (triage) en behandelen van slachtoffers (treatment). De focus ligt bij het zo snel mogelijk transporteren van T1 en T2 slachtoffers naar ziekenhuizen en/of verwijzen naar de nevenketen (Huisarts, Rode Kruis). 

Aandachtspunt is voldoende ruimte voor het noodhulpteam (NHT) van het Rode Kruis en verkeerscirculatie (mogelijkheid om te kunnen keren/vertrekken voor ambulances). Na een incident verlenen omstanders hulp. Een deel van de slachtoffers komt als zelfverwijzer op de eerste hulp.  

Relevante aspecten zijn

• Operationele voorbereiding op het vervoer en behandelen van slachtoffers met ernstige brandwonden (Aangepast gewondenspreidingsplan). 
• Mogelijkheid om te kunnen keren/vertrekken voor ambulances op de aanlandingsplaats (Nadruk ligt op transport). 
• Veilige werklocatie voor de hulpverleners en het NHT (vanaf code 30 T3 verzorglocatie) 
• Omstanders verlenen hulp. Een deel van de slachtoffers komt als zelfverwijzer op de eerste hulp. 
• Aantal slachtoffers, type slachtoffers en type letsel. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar

Aantal slachtoffers

Type slachtoffers

• Aandachtspunt is operationele voorbereiding op het behandelen van kinderen met ernstige brandwonden. Dit vereist een aangepast gewondenspreidingsplan. (Voor kinderen is ander materiaal benodigd. Ouders en kinderen worden bij voorkeur bij elkaar geplaatst. Dit is een complexe factor in het gewondenspreidingsplan). 
• Aandachtspunt is hulp aan verminderd zelfredzamen, zoals bijvoorbeeld zorginstellingen. 

Type letsel

• Door warmtestraling ontstaan uitwendige brandwonden. 
• Stabilisatie van brandwondenslachtoffers is mogelijk in elk level 1 ziekenhuis[26]. Specialistische behandeling van brandwonden kan in een beperkt aantal centra in Nederland plaatsvinden[27].
• Extra aandacht bij de operationele voorbereiding is noodzakelijk bij verhoogde kans op slachtoffers uit de groep van ouderen en kinderen.

Optreden politie

De politie start met de processen

Afzetten en afschermen

• Afzetten effectgebied
• Creëren veilige werkomgeving voor hulpdiensten
• Ontruimen van het effectgebied of aanwezige personen in het effectgebied laten schuilen.

Mobiliteit

• Indien nodig begeleidend transport overige hulpverleners als de verkeerssituatie daarom vraagt
• Opstellen mobiliteitsplan
• Indien mogelijk informeren van bewoners en/of andere aanwezigen in het gebied.

Indien relevant

• Handhaven openbare orde
• Strafrechtelijke handhaving

Relevante aspecten bij het optreden van de politie

• De politie heeft geen beschermende kleding of ademlucht om op te kunnen treden en kunnen daarom niet opereren in blootgesteld gebied.
• Operationele voorbereiding op het afzetten van een groot effectgebied.
• Voldoende mensen en middelen om het effectgebied te kunnen evacueren en af te kunnen zetten.

Optreden gemeente (hulpverlening)

Mogelijke taken

Gemeente

• Opvang en verzorging van personen uit het effectgebied
• Voorlichting/communicatie over het ongeval
• Registreren van slachtoffers

Randvoorwaarden

Gemeente

• Operationele voorbereiding op het opvangen en verzorgen van personen uit het effectgebied
• Voldoende locaties en personeel voor de opvang en verzorging van personen uit het effectgebied
• Operationeel voorlichting- en communicatieplan

Kansbeperkend

Effect en gevolgbeperkend

Bevordering van de zelfredzaamheid

Bevordering van de hulpverlening

De beheergroep heeft geen beeld en/of filmmateriaal gevonden van Wolkbrand bij een CNG-tankstation.
Suggesties kunnen gemaild worden naar info@nipv.nl