Binnenvaarttanker – LNG – Wolkbrand

Deze scenariokaart geeft een ongeval met gevaarlijke stoffen weer. In de kaart vindt u informatie over wat er kan gebeuren en wat je kunt doen om het te voorkomen, beperken en bestrijden. Deze informatie kan gebruikt worden bij advisering over ruimtelijke ontwikkelingen.

Bij het gebruik van de kaart is belangrijk in acht te nemen dat het slechts een voorbeeldscenario is. Het daadwerkelijke verloop van het scenario is altijd afhankelijk van situatiespecifieke omstandigheden

Status van de kaart: Actueel

Laatste update: 30 januari 2024


Algemene beschrijving


Ongeval met een LNG wolkbrand

Door een aanvaring met een LNG tankschip ontstaat een groot gat in de romp waardoor in zeer korte tijd de inhoud van de tank op het water stroomt. Door het grote temperatuurverschil van de LNG (-162 °C) met het water verdampt deze vloeistof razendsnel en vormt een brandbare wolk. Deze wolk kan eenvoudig worden ontstoken waarbij het ontsteken van de gaswolk leidt tot een kortdurende vlammenzee.

Effecten 

Het effect van een wolkbrand is een kortdurende vlammenzee wat zorgt voor warmtestraling. De effecten van een wolkbrand kunnen slachtoffers en schade in de omgeving veroorzaken. 

Wanneer de brandbare wolk ingesloten is en ontstoken raakt kan een gaswolkexplosie ontstaan. De maximale overdruk als gevolg van een gaswolkexplosie LNG op het water is zeer beperkt (maximaal 0.1 bar). Door de zeer beperkte impact van de overdruk is dit niet verder uitgewerkt in deze scenariokaart.


Parameters effectberekening


ModelleringssoftwareGexcon Effects 12.1.0:  Pool Evaporation; Dense Gas Dispersion; Multi Energy model.
Uitgangspunten:
StofnaamMethaan
StofcategorieGF0
Representatief massadebiet*8600 kg/s
Representatieve uitstroomtijd*24 s
Omgevingstemperatuur9 °C
Watertemperatuur9 °C
Temperatuur in tank-162 °C
WindrichtingWest
Windsnelheid5 m/s
Observatiehoogte1,5 m
Blootstellingsduur personen20 s
Resultaten
Verdampingssnelheid bron1925 kg/s
Representatieve verdampingstijd110 s
Vrijgekomen massa**205.000 kg

NB
*Zie ook: LNG Masterplan voor Rijn-Maas-Donau, Emergency & incident response studie.
**Gezien de lage reactiviteit van methaan en de beperkte mate van insluiting in de omgeving van STS LNG-bunkeren en LNG-fuelling activiteiten, is in een eerdere LNG QRA-studie een TNO Multi-Energy explosiecurve van 4 voor LNG toegepast en geaccepteerd door het bevoegd gezag. Dit betekent dat de maximale overdruk die bereikt kan worden gelijk is aan 100 mbar (in het epicentrum van de explosie).” Pagina 31 van de LNG Toolkit.


Een “Free viewing demo” waarmee deze file kan worden ingezien is te downloaden via https://www.gexcon.com/software/effects/. Met deze gratis demo is de berekening in effects met bijbehorende grafieken in te zien en beter af te lezen. Wilt u zelf gaan rekenen met de parameters uit de berekening met effects dan heeft u een licentie en aanvullende software van Gexcon nodig.


Kans van optreden


De kans op een ongeval met een enkelwandige binnenvaarttanker, waardoor er LNG uitstroomt, wordt geschat op 1 . 10 -7  tot 4 . 10 -7 per vaartuigkilometer per jaar (zie ook: De Handleiding Risicoanalyse Transport (HART)).

De kans op een wolkbrand na een ongeval met een binnenvaart gastanker LNG wordt bepaald door de kans op een ongeval, de kans dat daarbij LNG uitstroomt, de kans op een vertraagde ontsteking en de kans dat de wolk niet explodeert. Deze kans wordt per binnenvaart gastanker, per jaar, per vaar-kilometer geschat op (zie ook: De Handleiding Risicoanalyse Transport (HART)):

N ongevalN uitstromingN vertraagde ontstekingN wolkbrandN scenario
Vaarklasse 48.67 x 10ˉ⁸2.67 x 10ˉ⁵0.30.6= 4.1 x 10ˉ¹³
Vaarklasse 51.32 x 10ˉ⁷3.58 x 10ˉ⁵0.30.6= 8.4 x 10ˉ¹³
Vaarklasse 64.14 x 10ˉ⁷6.00 x 10ˉ⁵0.30.6= 4.5 x 10ˉ¹²

De kans op een gaswolkexplosie na een ongeval met een binnenvaart gastanker LNG wordt bepaald door de kans op een ongeval, de kans dat daarbij LNG uitstroomt, de kans op een vertraagde ontsteking en de kans op een explosie. Deze kans wordt per binnenvaart gastanker, per jaar, per vaar-kilometer geschat op (zie ook: De Handleiding Risicoanalyse Transport (HART)):

N ongevalN uitstromingN vertraagde ontstekingN explosieN scenario
Vaarklasse 48.67 x 10ˉ⁸2.67 x 10ˉ⁵0.30.4= 2.8 x 10ˉ¹³
Vaarklasse 51.32 x 10ˉ⁷3.58 x 10ˉ⁵0.30.4= 5.6 x 10ˉ¹³
Vaarklasse 64.14 x 10ˉ⁷6.00 x 10ˉ⁵0.30.4= 3.0 x 10ˉ¹²

Factoren die de kans van optreden verkleinen zijn:

  • Het aantal verladingen verminderen;
  • Het aantal transportbewegingen verminderen;
  • Technische specificaties van het schip optimaliseren.

Effecten


Het effect van een wolkbrand is een kortdurende vlammenzee wat zorgt voor warmtestraling. De effecten van een wolkbrand kunnen slachtoffers en schade in de omgeving veroorzaken. Omdat de blootstellingstijd kort is, blijven de effecten beperkt tot de omvang van de brandbare wolk. De omvang van deze wolk is afhankelijk van de inrichting van de omgeving en de weersomstandigheden.

Wanneer de brandbare wolk ingesloten is en ontstoken raakt kan een gaswolkexplosie ontstaan. De maximale overdruk als gevolg van een gaswolkexplosie LNG op het water is zeer beperkt (maximaal 0.1 bar). Door de zeer beperkte impact van de overdruk is dit niet verder uitgewerkt in deze scenariokaart.

Binnen de brandende wolk zullen alle in de buitenlucht aanwezige personen overlijden. Afhankelijk van de afstand tot het ongeval en de bescherming van bijvoorbeeld gebouwen komen mensen te overlijden (†) of raken gewond: van zeer zwaargewond (T1) tot lichtgewond (T3). Buiten de brandbare wolk worden geen slachtoffers verwacht. Bij de slachtofferberekening is uitgegaan van onbeschermde personen.

In de tabel hieronder wordt de omvang van de brandbare wolk weergegeven voor de volgende geografische gebieden*:

  • Stedelijk gebied (bijv. grote steden met hoge gebouwen, industriegebieden met hoge bebouwing);
  • Verstedelijkt landelijk gebied (bijv. gebieden met dichte laagbouw, bossen en industriegebieden);
  • Landelijk gebied (bijv. landelijke gebieden met verspreid liggende laagbouw).

De tabel effectafstanden en gevolgen is aangevuld met de contouren van de brandbare wolk.

NB
*In Effects respectievelijk: city centre, cultivated land en open flat terrain.


Weertype D5 (neutraal weer, windsnelheid 5 m/s)

Tabel effectafstanden en gevolgen

D5Stedelijk gebied
(meter)
Verstedelijkt
gebied
(meter)
landelijk
gebied
(meter)
Slachtoffers buiten (%)
LengteLengteLengteT1T2T3
In de wolk695705885100000
Grens brandbare wolk
695705885100000
Buiten de wolk> 695> 705> 8850000


Omvang brandbare wolk



Zelfredzaamheid en handelingsperspectief


Aanwezige personen zijn na het ontstaan van een wolkbrand op zichzelf en anderen aangewezen. In onderstaande afbeelding zijn mogelijke handelingsperspectieven weergegeven. In deze beschrijving wordt uitgegaan een wolkbrand. Mocht de wolk nog niet zijn ontstoken is er tijd voor het handelingsperspectief. Wanneer de wolk is ontbrand is er geen handelingsperspectief.

Mogelijk handelingsperspectief ongeval

Mogelijk handelingsperspectief

Afhankelijk van de situatie en de inrichting van de omgeving kan het handelingsperspectief verschillen. Snel reageren is noodzakelijk.

  • Voor personen buiten is het handelingsperspectief (haaks op de wind) vluchten. Vluchten tot (ruim) buiten de zichtbare wolk
  • Mochten er schuilmogelijkheden zijn, is een schuilplaats binnen gaan een goed handelingsperspectief.
  • Voor personen binnen is het handelingsperspectief binnen blijven en schuilen achter een muur. Het sluiten van ramen en deuren kan soms (dichtbij de bron) helpen (ramen en deuren wijd open zetten is zeer onverstandig).

Randvoorwaarden

De onderstaande aspecten zijn mede bepalend voor de mogelijkheden op het gebied van zelfredzaamheid. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar.

Het verloop van het ongevalsscenario:

  • De snelheid waarmee het scenario wolkbrand zich voltrekt is afhankelijk van het ontstekingsmoment.
  • Na ontsteking zijn direct de effecten merkbaar en duurt de wolkbrand slechts enkele seconden.

Herkenbaarheid van het scenario:

  • Een wolkbrand is door zijn warmtestraling direct waarneembaar door aanwezigen.
  • Als de wolk nog niet ontstoken is, is het mogelijke gevaar van een wolkbrand voor onwetenden niet direct herkenbaar. De wolk is wel herkenbaar aan de witte condensatie. 

Mate van bewustzijn van de gevaren:

  • Weten dat er een ongeval is met een LNG schip.
  • Weten wat de gevaren zijn van LNG.
  • Weten wat je moet doen in geval van een (dreigende) wolkbrand.

Gesteldheid van personen:

  • Fysieke gesteldheid.
  • Geestelijke  gesteldheid.

Aanwezige voorzieningen:

  • Mogelijkheden om haaks op de wind te vluchten.
  • Mogelijkheden om te schuilen.

Optreden multidisciplinaire hulpverlening


Brandweerzorg

De wolkbrand is van korte duur. De hulpverlening komt ter plaatse nadat de wolkbrand is geweest. Daardoor ligt bij dit scenario de nadruk op redden/evacueren, uitbreiding voorkomen en blussen van secundaire branden.
In onderstaande informatie is beschreven welke processen op gang komen en welke aspecten relevant zijn.


Relevante brandweerprocessen

Bron- en emissiebestrijding

  • Bepalen van het bron- en effectgebied;
  • Voorkomen van uitbreiding en beperken van effecten door middel van het afschermen van de omgeving;
  • Stabiliseren van het incident en ontstane branden in de omgeving blussen;
  • Waarschuwen bevolking. Goed werkend internet en mobiele telefonie, buurten ten behoeve van zelfredzaamheid en een risicocommunicatieplan.

Redding

  • Redden en verlenen van eerste hulp aan slachtoffers (zie slachtoffers). 

Relevante aspecten

  • Aanwezigheid van een actueel IBP van het watergebied (zie ook: Handboek incidentbestrijding op het water fig. 35 p.137);
  • Afstemming van de onderlinge organisatie- en communicatiestructuren van de betrokken partijen;
  • Voorbereiding op samenwerking met betrokken partijen en passende(grootschalige) slagkracht brandweer (zie capaciteit);
  • Opkomsttijd van de brandweer (zie opkomst/inzettijd);
  • Effectieve (grootschalige)bluswatervoorziening (zie bluswatervoorzieningen);
  • Beschikbaarheid alarmeringssysteem om aanwezigen in het effectgebied te waarschuwen.
  • Toegankelijkheid aanlandingsplaats in directe omgeving van incident.

Capaciteit*

  • Benodigde omvang slagkracht is afhankelijk van de omgeving. Bij dit incident is uitgegaan van verstedelijkt gebied. Bij buitengebied is geen afscherming naar omliggende gebouwen nodig. 
  • Houd rekening met de inzet van een peloton (4  tankautospuiten)  voor redding/evacuatie en hulpverlening aan slachtoffers via vaartuigen in samenwerking met andere organisaties.

NB
*Verlies van capaciteit, die nodig is voor gelijktijdige redding of eerste hulp aan slachtoffers is buitenbeschouwing gelaten, doordat deze situationeel is.


Opkomst/inzettijd*

Schematische weergave incident verloop bij grootschalige incidenten

NB
*Zie ook: Visie Grootschalig Brandweer Optreden 2012-2016 en Doorontwikkeling Grootschalig Brandweer Optreden (GBO).

30 minuten– Norm opkomsttijd eerste peloton is 30 minuten (zie ook: Doorontwikkeling Grootschalig Brandweer Optreden (GBO)). De start van de hulpverlening van 1-4 tankautospuiten wordt vastgesteld via het dekkingsplan.
– SAR 5 personen (KNRM)
– 6 l/m²/min oppervlakte schip (verhoogde gebiedsnorm)
45 minuten– 1 mobiele pomp en/of
– 1 equivalent autospuit 2000 l/min
– 2 vaartuigen met 45.000l/min(zeegaande schepen)
120-240 minuten– 2 vaartuigen met 45.000 l/min
– SAR 25-200 personen (KNRM verhoogde gebiedsnorm)
Tabel Opkomst/inzettijd*

NB
*Zie ook: Handboek incidentbestrijding op het water, basisnorm p.125. Afhankelijk van risicobeeld is er een verhoogde gebiedsnorm.


Bluswatervoorziening


Indicatie bepaling capaciteit slachtoffers*

  • In de hectische fase wordt uitgegaan van de zelfredzaamheid op het schip. Daarnaast komt de redding op gang via de schepen in de directe omgeving. De prioriteit zal uitgaan naar het redden en helpen vervoeren van slachtoffers naar het gewondennest van de ambulance.
  • Een indicatiebepaling van het aantal personen op een specifieke locatie op de wal is mogelijk via het invoeren van de effectafstanden in Bag populatieservice.

NB
*Zie ook: Visie Grootschalig Brandweer Optreden 2012-2016 en Doorontwikkeling Grootschalig Brandweer Optreden (GBO).


Geneeskundige zorg

Relevante processen bij de geneeskundige hulpverlening

Spoedeisende Medische Hulpverlening

  • Triage (zie ook: Triagering via Slabwraps);
  • Inrichten van een gewondennest en behandelen van slachtoffers;
  • Vervoeren/Verwijzen naar ziekenhuizen.

Publieke gezondheidszorg

  • De beoordeling van en maatregelen tegen schadelijke invloeden op de gezondheid via (drink)water (gebiedsafhankelijk).
  • Onderzoek individueel.

Psychosociale Hulpverlening

  • Signaleren getroffenen.
  • Verwijzen getroffenen.

Relevante aspecten

  • Operationele voorbereiding op het vervoer en behandelen van slachtoffers met ernstige brandwonden.
  • Mogelijkheid om te kunnen keren/vertrekken voor ambulances op de aanlandingsplaats.
  • Veilige werklocatie voor de GHOR.
  • Aantal slachtoffers, type slachtoffers en type letsel. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar.

Aantal slachtoffers

<10In beginsel zijn voldoende middelen op de ambulances aanwezig. Voor specialistische hulpverlening aan kinderen zijn minder hulpmiddelen aanwezig waardoor middelen snel zijn uitgeput.
>10– Het LPCGBI treedt in werking (zie ook: GGB-leidraad).
– De leidraad GGB kan in werking worden gesteld (zie ook: GGB-leidraad).
>250De grens wordt bereikt van het aantal slachtoffers dat kan worden vervoerd. Uitgegaan wordt van 250 slachtoffers waarvan 25 T1, 75 T2 en 150 T3 (zie ook: GGB-leidraad).

Type slachtoffers

  • Aandachtspunt is operationele voorbereiding op het behandelen van kinderen met ernstige brandwonden (locatiespecifiek). Dit vereist een aangepast gewondenspreidingsplan. Voor kinderen is ander materiaal benodigd. Ouders en kinderen worden bij voorkeur bij elkaar geplaatst. Dit is een complexe factor in het gewondenspreidingsplan.
  • Aandachtspunt is hulp aan verminderd zelfredzame personen (zorginstellingen).

Type letsel

  • Door warmtestraling ontstaan uitwendige brandwonden. Bij inademing van hete gassen ontstaat inhalatietrauma.
  • Stabilisatie van brandwondenslachtoffers is mogelijk in elk level 1 ziekenhuis (zie ook: Landelijk netwerk acute zorg). Specialistische behandeling van brandwonden kan in een beperkt aantal centra plaatsvinden: Beverwijk, Rotterdam en Groningen.
  • Extra aandacht bij de operationele voorbereiding is noodzakelijk bij verhoogde kans op slachtoffers uit de groep van ouderen en kinderen.
  • Een langdurig traject van nazorg restletsel en psychotrauma* is te verwachten.

NB
*Casus ‘Het Hemeltje’ Volendam.


Water- en zeevaartzorg

Search and Rescue (SAR)

  • Via de inzet van Search and Rescue (SAR) krijgen slachtoffers toegang tot de geneeskundige hulpverlening.

Nautisch verkeersmanagement

  • Het regelen van het verkeer is een wettelijke taak van de politie en nautisch beheerder. 

Beheer waterkwaliteit

  • Het zorg dragen voor de kwaliteit van het water.

Beheer waterkwantiteit en waterkeringen

  • Activiteiten die verricht worden in het kader van waterkwantiteitsbeheer zijn de zorg met betrekking tot hoogwater/ overstromingen, laagwater en ijsbezwaar (in de zin van waterkwantiteit: ijsdammen en stuwing). 

Optreden politie

De politie start met de processen

Afzetten en afschermen

  • Afzetten effectgebied.
  • Creëren veilige werkomgeving voor hulpdiensten.

Mobiliteit

  • Indien nodig begeleidend transport overige hulpverleners als de verkeerssituatie daarom vraagt.
  • Opstellen mobiliteitsplan.
  • Indien mogelijk informeren van bewoners en/of andere aanwezigen in het gebied.

Indien relevant

  • Handhaven openbare orde.
  • Strafrechtelijke handhaving.
  • Bij toxische scenario’s en dreigende scenario’s:
    Ontruimen van het effectgebied of aanwezige personen in het effectgebied laten schuilen.

Relevante aspecten bij het optreden van de politie

  • De politie heeft geen beschermende kleding of ademlucht om op te kunnen treden en kunnen daarom niet opereren in blootgesteld gebied.
  • Operationele voorbereiding op het afzetten van een groot effectgebied.
  • Voldoende mensen en middelen om het effectgebied te kunnen evacueren en af te kunnen zetten.

Optreden gemeente (hulpverlening)

Mogelijke taken

  • Opvang en verzorging van personen uit het effectgebied.
  • Voorlichting/communicatie over het ongeval.
  • Registreren van slachtoffers.

Randvoorwaarden

  • Operationele voorbereiding op het opvangen en verzorgen van personen uit het effectgebied.
  • Voldoende locaties en personeel voor de opvang en verzorging van personen uit het effectgebied.
  • Operationeel voorlichting- en communicatieplan.

Maatregelen


Kansbeperkend

MaatregelWerking van de maatregel
Wegnemen van de risicobronHet wegnemen van de risicobron neemt de kans op het scenario weg.
Begrenzen van de doorzetMinder vervoersbewegingen betekent een vermindering van het aantal keer dat het scenario zich voor kan doen en dus neemt de kans op het scenario af.

Effect en gevolgbeperkend

MaatregelWerking van de maatregel
Afstand houden tot activiteit met gevaarlijke stoffenDicht bij de plaats van het scenario zijn de effecten het meest merkbaar. De warmtestraling neemt af naarmate de afstand toeneemt.
Verdeling typen gebouwenDoor rekening te houden met het type bebouwing kan het aantal mogelijke slachtoffers bij het scenario worden beperkt. Dat kan bijvoorbeeld door het zodanig verdelen van gebouwen in een gebied dat de meer kwetsbare gebouwen worden beschermd door minder kwetsbare gebouwen.
VenstertijdenDoor gebruik te maken van venstertijden voor verlading worden de risicovolle en kwetsbare activiteiten gescheiden.  
Bouwwerken als afschermingOok door middel van bouwwerken, zoals gebouwen of tunnels, kan schaduwwerking gerealiseerd worden. Een gebouw  tussen de  activiteit met gevaarlijke stoffen en kwetsbare objecten/vluchtroutes kan dienen als afscherming. Eerstelijns bebouwing kan een deel van de kracht van de explosie breken.
Objecten loodrecht op de bron plaatsen Door objecten loodrecht op de risicobron te plaatsen, met de kortste zijde aan de kant van de risicobron, wordt het grootste deel van de gevels beschermd tegen de frontale effecten van een drukgolf.
Obstakelvrije ruimte tussen bron en bebouwingEen obstakelvrije ruimte tussen de risicobron en de risico-ontvanger beperkt rondvliegend puin bij een explosie.
Toepassen van brandwerend metselwerkDe keuze van het metselwerk bepaalt de brandwerendheid van de gevel. 
Gebruik maken van minerale wolisolatieMinerale wolisolatie is onbrandbaar.
Toepassen van brand- en hittewerende beglazingBrand- en hittewerende beglazing bestaat uit gelaagd glas, samengesteld uit twee of meer lagen blank floatglas en één of meer speciale opschuimende tussenlagen. In geval van brand vormen deze tussenlagen een beschermend schild.
Toepassen van explosiewerend glasExplosiewerende gelaagde veiligheidsbeglazingen blijven op hun plaats in de sponning na een schokgolf als gevolg van een explosie van buitenaf.
Gebruik maken van houten en stalen kozijnenHouten en stalen kozijnen zijn getest voor een brandwerende toepassing. Kunststof kozijnen (zonder stalen vulling) zijn niet brandwerend.
Scherfwerking beperkenMaterialen gebruiken die mensen beschermen tegen scherfwerking, zoals daktegels ipv grind.
Dikke gevelEen dikkere gevel kan bescherming bieden tegen een explosie. Het bedekken van de muur met cortenstaal kan een gevel ook explosiebestendig maken.
Stevige wandenWanden voorzien van blastproof wallpaper kunnen het risico op verwondingen door rondvliegend puin beperken.
Toepassen van een gesprinkelde buitengevelBij een gesprinkelde buitengevel wordt water automatisch over de gevel gespoten in geval van een calamiteit.
Hoogteverschillen creëren en benuttenDoor hoogteverschillen in de omgeving te creëren of te benutten kan schaduwwerking gerealiseerd worden om mensen meer tijd te bieden om te vluchten naar veiligere plekken. Hoogteverschillen kunnen bijvoorbeeld gecreëerd worden door het aanbrengen van een wal of scherm.
Aarden wal aanbrengenDoor een aarden wal aan te brengen tussen de risicobron en de risico-ontvanger wordt de risico-ontvanger bij een explosie afgeschermd van rondvliegende scherven/puin en de drukgolf wordt afgebogen.

Bevordering van de zelfredzaamheid

MaatregelWerking van de maatregel
Duidelijke vluchtroutes aanbrengenDoor duidelijke vluchtroutes aan te brengen kunnen mensen het gebied gemakkelijker verlaten. 
RisicocommunicatieDoor te communiceren over de mogelijke scenario’s in een gebied en het beste handelingsperspectief worden mensen zich meer bewust van wat ze moeten doen bij het scenario.
Galerij / trappenhuis aan de schaduwzijde van een gebouw plaatsenDoor de galerij/trappenhuis aan de schaduwzijde van een gebouw te realiseren, vormt het gebouw zelf een bescherming tegen de warmtestraling.
Onderhouden schuilplaatsen en vluchtwegenOnderhoud van schuilplaatsen en vluchtwegen is belangrijk, zodat ten alle tijden van een ongeval de schuil- en vluchtmogelijkheden bereikbaar en inzetbaar zijn.
Verzamelplaatsen bepalen en geschikt maken voor een wolkbrand/gaswolkexplosieDe verzamelplaats dient dan als een schuilplaats als mensen binnen in het gebouw niet meer voldoende beschermt zijn tegen het scenario.
De (bedrijfs)noodplannen oefenen op een wolkbrand/gaswolkexplosieDoor te oefenen met het wolkbrand-gaswolkexplosie-scenario in de (bedrijfs)noodplannen weten de werknemers wat ze moeten doen in het geval van een echte calamiteit.

Bevordering van de hulpverlening

MaatregelWerking van de maatregel
Werkende communicatiemiddelenTijdens een ongeval met gevaarlijke stoffen vindt veel van de communicatie plaatst via radio, internet en telefoon. Het is hierbij van belang dat zendmasten op afstand van de activiteiten met gevaarlijke stoffen staan, zodat deze ook tijdens een ongeval werken.
WaarschuwingsmiddelenVoor een snelle en effectieve waarschuwing tijdens een ongeval met gevaarlijke stoffen is het van belang dat een waarschuwingssysteem de mensen in het effectgebied kan bereiken.
Afstemming hulpdienstenHet handelingsperspectief dat aan mensen wordt geboden ten tijden van een ongeval met gevaarlijke stoffen moet worden afgestemd met de inzet van hulpdiensten, zodat de inzet van de hulpdiensten kan aansluiten bij dit handelingsperspectief.
BluswaterVoor een adequate hulpverlening van de brandweer is het van belang dat voldoende bluswater aanwezig is bij de activiteit met gevaarlijke stoffen. Door de waterbron onderdeel te laten zijn van een doorlopend watersysteem, wordt het water steeds aangevuld.

Voorbeeld